-Уншигчдад танил бус нэр томъёо бичээдэхлээ. Хорслын гормоныг эрүүл мэндийн шинжлэх ухаан, сэтгэл судлалд “Кортизо́л” гэж нэрлэдэг ба миний ажигласнаар манай монголчууд “Кортизо́л” хэмээх сэтгэл мэдрэлийн өвчинд үлэмж нэрвэгдчихсэн, тэр нь ямар шалтгаантай тухай дор өгүүлсү!

-Хэрүүлч хараалч, хараал урсгагч нөхдөд: Наад стрессээ тайлтал, нийгмийн бухимдлаа марттал сайн харааж авцгаа! Хараал доромжлол гэдэг чинь Та нарын хувьд нэг төрлийн эм шүү дээ! Хөөрхий стрессийн гормон-кортизолоо гадагшлуулж байх хэрэгтэй шүү дээ Та нар! Таны хараал миний бичих постлох урмыг сэргээдэг шүү. Баярлалаа!

Монголын нийгэм дан болохгүй бүтэхгүйгээр дүүрээд яадгаа алдчихсан тухай би яриагүй шүү. Хараал зүхэл, атаа жөтөө, хорслын гормон чинь ихдээд Та нарын эрүүл мэндийг сүйтгэдэг тухай сэрэмжлүүлэн бичээд байна. Ийм гормон ихээр ялгарах болсныг ардчилалтай холбоод “Ардчиллын буруу” гэчихсэн тайлбар явж харагдана лээ.

Гадны тодорхой хүчнүүд монголчуудын буруу муугийн шалтгааныг “АРДЧИЛАЛ” гээд заагаад өгчихдөгийг хуулбарласан хэрэг болов уу гэж би боддог. Түүнээс эрх чөлөөгөө эдлээд, хэнээс ч эрхшээхгүй (Та өөрөө хүсвэл Таныг захирдаг дарга гэж байхгүй нийгэм!) амьдарч байгаа чинь жинхэнэ ардчилал ба аз жаргал шүү дээ. Өөртөө, өөрийнхөө овсгоо самбаа, ур ухаан, зөв хүмүүжил, хөдөлмөрийн сахилгад эрхшээх нь Таны чин үүрэг. Та харин түүнийгээ мэдэхгүй мэдрэхгүй яваа. Танд өөрийн чинь хариуцлага дутагдах дээр Та өөрийгөө тамлан амьдардаг гэж би үздэгээсээ ухрахгүй. Та, Таны гэр бүл муу яваа буруутныг эхлээд өөрөөсөө хай! Тийм учраас өөрөө муу амьдарсан бол бусад нь бас муу амьдрах ёстой гэдэг тэнэг үзлээ гээ! Нийгмээ хорлохоо боль!

^[1]

Хараалчдын эсрэг нэг зураг оруулчих уу? Фээст нэг нөхөр оруулсныг зураг болгоод авчихлаа. Хараалгасан нь алдаршдаг тухай. Хараалчдын хамгийн том зовлон бол бусдыг өөр шигээ муу дорой явуулахыг хүсэх явдал. Зовлон нэгтийн жаргал нэг! Муу дорой явж өгөхгүй бол атаархаад өсөрхчихнө. Монгол, Америкт хоёр янзын атаархагч байдаг тухай онигоо зохиогджээ. Америкийн атаархагч нь “Намайг тэр баян шиг баяжуулаад өгөөч” гэж залбирч явдаг бол Монголын атаархагч нь “Тэр баяныг над шиг ядуу дорой болгоод ядууруулаад өгөөч” гэдэг гэв үү? Энэ үнэн үү? Тамын ертөнцөд тамын тогоо сахисан чөтгөрүүдийн үлгэр байдаг даа. Олон тогоонд тамд унасан олон үндэстнүүд чанагдаж байж. Жүүд нарын тогоог тойрсон олон чөтгөр цухуйсныг нь сэрээдээд. Учир нь жүүдүүд нэг нэгнээ түлхэж тогооноос гаргах гээд. Өөр ямар ч билээ ганц нэг үндэстэнг ганц нэг чөтгөр манаж сэрээднэ.

Яаж ийгээд ганц нэгээрээ сугарч гарчих гээд. Гэтэл монголчуудын чанагдаж байгаа тогоог манасан ганц ч чөтгөргүй. Тогоотой тамын ус (шөл ч юм уу?) буцлаад л. Манаачгүй шалтгаан нь монголчууд бие биенээ татаж унаган тамын тогоондоо хамт чанагдаад. Энэ үлгэр үнэнийг хэлээд байна уу?

Үндсэн сэдэвтээ оръё. Монголын нийгэмд гэгээ огт тасарчихаагүй байна. Стрессгүй айл өрх олон байна. Гэхдээ нийт улс орны масштаб дээр ярьвал цөөн байна. Тэр цөөхөнд коризол биш эндорфин бургилж байдаг байх. Хошин урлаг гэж сайн талын гормон-эндорфинийг хөгжүүлэгч эм байна гэж ойлгодог бол тэр нь бас эргэлзээтэй. Тэрхэн үедээ инээж хөхрөөд, марзаганаад, үзвэр дууслаа, эргээд нийгмийн бухимдалдаа шингээд орчихно. Энэчлэнгээр нийтийн ба зохиолын дуугаар хэсэг тайтгардаг. Ламд очиж хамаг зовлонгоо ярьж элдэв засал хийлгэдэг. Дотор нь онгойдог. Бас айдсаа мартдаг. Бас л тайтгарал, эсвэл өөрийгөө хуурч байгаа хэрэг. Өөр юу ч юм, баяр ёслолын үеийн аз жаргалаар нь эерэг сайн талын гормон ялгардаг боловч баяр дууслаа, дахиад өөрсдийгөө тамлаж амьдардаг хэмнэл үргэлжилдэг.

Монголчуудаа л яриад байна шүү. Эдүгээ барууны сэтгэл судлалын шинжлэх ухаанд Neuro Linguistic Programming (NLP) гэгч онол хүчтэй түгсэн. Энэ бол аливаа юмс үзэгдлийг түүний ил буй хуулиар тайлбарлах, утгачилбал зүрхэнд тусаж тархинд өрөмдсөн гоё хурц үгийн тоглоом, нүдэнд ил тусах зүйлийг илүү эрхэмлэх тэр аргыг судлах онол ажээ.

Visionary–хараандаа бүх юмыг сонгож тогтоох, Auditory–сонсголоор дамжиж тахиндаа суулгах гэгч хоёр өөр үйлдэл нэг цэг дээр төвлөрч “зүрхэнд тусаж тархинд өрөмдсөн” дурсамж үлддэг. Монголчуудын уран сайхны сэтгэлгээ тийм NLP-г хүлээн авах бэлээхэн хөрс нь учраас нийгмийг ч, улс төрийг ч, хүмүүн хоорондын харилцааг ч ямагт бужигнуулж ирсэн. “Эх оронч царайлах” гэх үзэгдэл түгээмэл. “Ард түмэн” л гээд дайраад байхаас цаашаанаа сэтгэ гэвэл мухардана. Гэхдээ явж явж тэр нь монгол хүний цээжинд багтан ядан яваа хорсол бухимдлын гормон–кортизол нь юм. Кортизолоо ард түмний нэр барьж гадагшлуулдаг нэг ёсны эмчилгээ юм. Сэтгэл онгойгоод ялсан баатар шиг мэдрэмж төрөөд, тэр эрчээрээ Сүхийн талбайд очиж цогтой үгсээ урсгаад, сэтгүүлчдийг шавуулаад... орой гэртээ хариад даший шоог!

Нийгэм тогтворгүй, ядууралтай (Ядуурал 35 дахь жилдээ байж байна. Хүн амын 30%-ийн наана цаана) бол бэлээхэн лүд барам болгоод үзүүлчих үзүүлэн нь Монголд ямагт байж ирсэн, гучин хэдэн жил тийм дайсны эрэлд явцгааж байна. Явна чиг.

Дайсны дүр тойруулсан суртал ухуулга маш хүчтэй. Дургүй бүх хүнээ тийм дайснаар тодруулаад нийгмийн бүх бурууг тохчихно. Дургүй хүн гэдэг нь өөрөөс нь дээр яваа бараг бүх хүн. Атаархлыг нь дэвэргэж байдаг бүгд л орно доо. Гүтгэлэг, хараал зүхэл нь маш үнэмшилтэй гээч. Монголын өнөө цагийн феномена.

^[2]

Хараал доромжлол бол нэг ёсны сэтгэл засах эм гээд би дээр хэлчихсэн. Гучин хэдэн жил тийм эмээр хооллон явцгаана. Газар шороогоо ухаж барууныханд зарсан атаат хар олигархжсан мангасын тухай айдсын үлгэр мөхөж өгөхгүй дэвэрсээр нийгмийн хорслыг буцалгачихсан чинь тийм учиртай. Явж явж эх орон газар шороо чухал биш, явж явж баруунаас мөнгө салгаж чадаагүй, мөнгөний хуваарилтаас (тийм хуваарилалт байна гээд итгэчихсэн) хоцорчихсондоо, зарим нь УИХ-д удаа дараа өвдөг шороодсондоо бачимдаад тэсэрч байгаа нь тэр л дээ.

Монгол Улс зах зээл рүү гишгээд 35 жил болоход гэгээтэйгээр урагшлахгүй, эдийн засаг нь ямагт “0” (нойл) зааж, сүүдрийн “хар эдийн засаг” нь албан ёсны эдийн засагтайгаа дүйцэх хэмжээнд очиж, бүр параллель эдийн засагтай болчихсон.

Улс ялзарсан тухай яриа дуусашгүй. Энэ бүхэн нь өнгөрснөө санагалзан, ухарч мөрөөдөх дон, тэр дон дээр оргилуун тоглож ирсэн Монголын популизмын гавьяа юм. Монголын өнөөгийн нийгэмд социализмаа санагалзан, ирээдүйгээ төсөөлж үл зориглох үзэгдэл NLP хэмжүүрээр бол ерөнхий утгаар маш түгээмэл байна. Монгол хүн урт насалдаг болж байна. Өмнөх нийгэм, 1990 онд халаагаа өгчихсөн социализмд аж төрж амьдралаа залгуулж байсан ахмадууд үй түмээрээ байна. Тэдэн дотор зах зээлийн нийгэмд гундуу яваачууд, эсвэл үр хүүхдээ олигтой хүмүүжүүлж чадаагүйчүүдийг “Хохь чинь” гэж тавлах нь юу юм бэ? Гэхдээ тэд голлоод Америк ба Барууны ардчиллыг үзэн ядагчид огтоос буурахгүй байгаа нь нийгмийн үзэгдэл дээр тоглодог популист маневр–эх оронч элдэв хөдөлгөөн, эх оронч ухуулга, хээл хахууль, санхүүгийн луйвар, сонгуулийн луйвраа эх оронч царайлан хийдэг улс төр, бас шагналын асар их хур (одон, медалиар бөмбөгдөж хуурах) буулгадаг гэхчлэн шалтгаануудыг нэрлээд баршгүй.

Бид яг одоо эрх чөлөө, ардчиллаар дэвсгэрлэсэн зах зээлийн чөлөөт нийгэм рүү явж байна. Тэр нийгмийг нийгмийн шинжлэх ухаанд капитализм хэмээн нэрлэмүй. Тэр шинэ капиталист нийгэм эргэлтгүй болсон. Социализм чинь хэзээ ч эргэж ирэхгүй. Горьдсоны гарз. Горьдлого тасрахаас өмнө сайн хараагаад ав! Тэр чинь Таны эрх чөлөө, ардчилал чинь!

Төгсгөлд нь сэдэвт шууд бусаар, гэхдээ нэн хамаатай постоо оруулъя. Ядуусын өлөн нүдний бэлчир болсон (хараал идсэн) тансаг хороололд “Монголын Сингапур сургууль” гэж нээгдсэн байна. Би зургийг нь оруулахдаа фээстээ “Энэ сайн хэрэг. Гэхдээ гэр хорооллын ядуу өрхийн үрсийг бодлогоор энд сургахсан!!!” гэж бичсэнээ дахин давтан уриалъя. Эх орноо дэлхийн энтэй тэнцэх гэрэл гэгээнд үтэр түргэн гаргахсан даа!!!

^[3]

Д.Баярхүү

Төмөрбаатарын БАТСАЙХАН

“Зууны мэдээ” сонин цаг үеийн хамгийн эрэлттэй, сонирхол татсан эрхмүүдийг “Трэнд зочин” буландаа онцолдог билээ. Ээлжит зочноор “Сэтгэлийн хүчээ мэдэр” эдгэрлийн сургалтын төвийн захирал, көүч багш Жаргаа буюу П.Баяржаргалыг урьж, ярилцлаа.

“Дан ганц анагаахын шинжлэх ухаанаар яваад хорт хавдар эдгэхгүй”

-Таныг их олон хүн зорьж ирэх юм.  Тэдний олонх нь амьдралын ямар нэг асуудалтай. Хүнд, эдгэршгүй өвчний онош сонссон, магадгүй зарим нь яах учраа мэдэхгүй болоод тань дээр ирдэг байх. Харин та тэдгээр хүмүүсийг тайвшруулж, ямар нэгэн гарц гаргалгааг хэлж, зааж  өгдөг.   Эдгэршгүй өвчнийг эдгээсэн байх юм. Ер нь П.Баяржаргал гэж хэн бэ. Таны ямар өгөгдөл хүмүүст хүлээн зөвшөөрөгдөөд байна вэ.  Энэ талаар яриагаа эхэлье?

- Би жирийн нэг эгэл монгол хүн шүү дээ. Эдгэрлийн сургалт явуулж байна.  Тэндээс маань маш их үр дүн гарч, хүмүүс эдгэрч байгаа учраас бараг л тэнгэр дээрээс буугаад ирчихсэн мэтээр зарим хүн боддог.  Би Өвөрхангай аймгийн Баянгол суманд төрсөн.  Миний аав Өвөрхангай аймгийн Нарийнтээл сумын уугуул.  Ээж минь Дундговь аймгийн Дэлгэрхангай сумынх.  Харин би Дундговийн Дэлгэрхангай, Өвөрхангайн Нарийнтээл сумын дунд нь орших Баянгол суманд төрсөн хүн. Миний аав малын эмч байсан. Бага нас минь Баянгол сумын Онгийн голын хөвөөн дээр малын захад өнгөрсөн дөө. Тухайн цаг үед малыг улсын өмч болгож, сум бүрд нэгдэл байгуулж, малын эмч нарыг томилон ажиллуулдаг байлаа. Аав минь илгээлт авч, Дундговь аймгийн Дэлгэрхангай суманд очиж, ажиллаж байхдаа ээжтэй минь танилцсан гэдэг. Тэгээд хоёр нутгийнхаа яг дунд нь болох Баянгол суманд амьдралаа зохиож, есөн хүүхдээ өсгөн хүмүүжүүлсэн эгэл жилийн сайхан гэр бүл байсан юм.

-Та айлын хэд дэх хүүхэд вэ.  Амьдралын сонирхолтой ч гэмээр зам мөрийг дагах болсон шалтаг, шалтгаан нь юу байв?

-Есөн хүүхэдтэй айлын найм дахь нь би. Намайг 12 настай байхад аав минь бурхны орныг зорьсон.  Ингээд ээж минь “Нутгаа бараадъя” гээд манайх Дундговь аймгийн Дэлгэрхангай сум руу нүүж байлаа.  Аавыгаа алдахаараа хүний дотор хоосроод их сонин болчихдог юм билээ.  Хүүхэд байсан болохоор гэж хэлж болохгүй, би тэр цаг хугацааг их хэцүү үдэж байжээ. Аав минь байхгүй, бас огт танихгүй нутаг оронд нүүж ирээд, сумын төв дээр ээж минь намайг айлд суулгаад, удалгүй сургуулийнхаа дотуур байранд орсон.  Дараа нь гэр бүлээрээ хотод ирж суурьших гэж нэлээд зовлон үзсэн. Аавгүй амьдрал надад их хэцүү хатуу санагдаж, дасаж өгөхгүй санаж гансарсан байдалтай их удсан.  Тэр үеэс л би хүн ер нь яавал аз жаргалтай болдог юм. Тэр нууцыг олъё гэж бодож, ном уншиж эхэлсэн. Эргээд харахад өнөөдрийн миний хийж байгаа үйлсийн эхлэл тэнд тавигджээ гэж боддог. Би тэр үеэс хувь хүний хөгжлийн хоббитой болсон. Яаж, хэрхэн аз жаргалд хүрэх вэ, өөрийгөө хөгжүүлэх вэ, зорилгодоо яаж очих юм бэ, амжилтад хүрсэн хүмүүсийн нууц нь юу вэ гээд уншаагүй ном надад бараг байхгүй. Мөн энэ чиглэлийн сургалтуудад их суудаг болсон. Өөрөөр хэлбэл, би аавыгаа алдаад ер нь хүн өөрөө өөртэйгөө л ажиллах хэрэгтэй юм байна  гэдгийг ойлгож ухаарсан. Дараа нь 2012 онд ээж минь савны хорт хавдраар өвчилсөн. Ээжийгээ эдгээх гэж яваагүй газар бараг байхгүй, маш их явсан. Ингэж явахад өмнө нь миний өөрөө өөртэйгөө, хувь хүнтэй ажиллаж байсан он жилүүдийн туршлага их хэрэг болсон доо.  Ер нь хувь хүний үзэл санаа  хорт хавдар хоёр хоорондоо их холбоотой.  Яагаад гэхээр дан ганц анагаахын шинжлэх ухаанаар яваад хорт хавдар эдгэхгүй.  Зургаан сар наслах байсан бол нэг жил насалж болох үр дүн гарна уу гэхээс эдгэрэх тухай ойлголт бүрхэг.

Эх сурвалж: “Зууны мэдээ” сонин

2025 ОНЫ ДӨРӨВДҮГЭЭР САРЫН 10. ПҮРЭВ ГАРАГ. № 66 (7563)

Улсын хэмжээнд сүүлийн 10 жилийн байдлаар гурван хүүхэд тутмын нэг нь төрснөөс хойш нэг цагийн дотор ангир уургаа амлаж чаддаггүй байна.

Тодруулбал, нийгмийн үзүүлэлтийн 2023 оны түүвэр судалгаагаар нярай хүүхэд төрснөөсөө хойш нэг цагийн дотор ангир уургаа амлаж чадаагүй үзүүлэлт хотод хөдөөнийхөөс 9 нэгж хувиар бага гарчээ.

Мөн 0-5 сартай хоёр хүүхэд тутмын нэг нь эхийн сүүгээр дагнан хооллож байна. Зохистой байдлаар хооллож буй 6-23 сартай хүүхдийн хувь өмнөх судалгаануудынхтай харьцуулахад багасжээ. Тухайлбал 2023 оны судалгаагаар зохистой байдлаар хооллодог 6-23 сартай хүүхэд хөдөөд 16 хувь байгаа нь хотынхоос 1.8 дахин бага үзүүлэлт болохыг Үндэсний статистикийн хороо мэдээлэв.

Тус судалгаагаар нярай болон бага насны хүүхдийн хооллолтын талаарх мэдээлэл цуглуулдаг байна.

НҮБ-ын Хүүхдийн Сан, ДЭМБ-аас нярай хүүхдийг төрснөөс нь хойш 1 цагийн дотор амлуулах, 0-6 сар хүртэл нь эхийн сүүгээр дагнан хооллох, 0-2 нас хүртэл, түүнээс цааш үргэлжлүүлэн хөхүүлэх, мөн нярай, бага насны хүүхдийг ялангуяа 0-2 нас хүртэл нь зөв зохистой хооллосноор эсэн мэнд амьдрах боломжийг нэмж, өсөлт хөгжлийг нь дэмждэгийг ДЭМБ зөвлөдөг аж.

Энэ удаагийн Монгол хэл бичгийн элсэлтийн шалгалтад нийт 85 мянган шалгуулагч бүртгүүлсэн бөгөөд шалгалт энэ сарын 18-ний өдөр орон даяар эхэлнэ.

Шалгалтад 12-р ангийн 39164, 11-р ангийн 30824, 10-р ангийн 12909 сурагч мөн өмнөх оны төгсөгч 2108 гаруй шалгуулагч бүртгүүлсэн байна.

Шалгуулагч нь бүртгэлээ баталгаажуулсны дараа БҮТ-өөс зарласан хугацаанд өөрийн бүртгэлийн дугаар болон нууц үгийг ашиглан ”суудлын хуваарь”-аа, www.eyesh.eec.mn ^[4] цахим хуудасны “шалгуулагчийн булан”-аас хэвлэн авна.

МХБШ-ын үргэлжлэх хугацаа 100 минут байна. Шалгалтын дүн оноог ажлын 15 хүртэлх хоногийн дотор нийтэд зарлана.

Олон улсын шалгалтын дүн, оноо дүйцүүлэхдээ гадаадын их, дээд сургуулиуд нийтлэг хүлээн зөвшөөрдөг Кембрижийн АS /advanced subsidiary/, A /advanced/, болон IB /international baccalaureate/ түвшний хөтөлбөр, мөн IELTS /International English Language Testing System/, TOEFL /Test of English as a Foreign Language/, SAT /Scholastic Aptitude Test/ зэрэг шалгалтын үнэлгээг элсэлтийн шалгалтын үнэлгээтэй дүйцүүлнэ.

Үнэлгээ дүйцүүлэх хүсэлтийг 2025 оны 03 дугаар сарын 01-ний өдрөөс эхлэн 05 дугаар сарын 31-ний өдрийг дуустал хүлээн авна.

Одоогийн байдлаар 300 гаруй шалгуулагч дүйцүүлэх хүсэлт ирүүлснээс 200 гаруй шалгуулагчийн дүн оноо дүйцэгдээд байна. Шалгуулагчдын ихэнхи нь IELTS, SAT шалгалтын дүн оноогоо дүйцүүлэх хүсэлт илгээжээ.

ЖИЧ: ЭШ-ын холбоотой асуудлаар БҮТ-ийн www.eec.mn ^[5], facebook/eec.mn, mobile APP, myfuture.mn ^[6], help.eec.mn ^[7], stat.eec.mn ^[8] гэсэн мэдээллийн эх сурвалжид хандаж болох ба шалгуулагчид шалгалтын айдас, түгшүүрээ дарах зорилгоор сэтгэл зүйчтэй холбогдон зөвлөгөө мэдээлэл авах боломжтой. Мөн 70119498, 75779498 гэсэн утас руу холбогдож болно. Бүртгэлийн дугаар, нууц үгээ мартсан бол 133233 гэсэн тусгай дугаар луу регистрийн дугаарын 8 оронтой тоогоо илгээн авах боломжтой.

 Ихэнх нутгаар өнөөдөр 8-20 цаг хүртэл солигдмол үүлтэй. Баруун аймгуудын нутгийн зарим газар, төвийн аймгуудын нутгийн баруун хойд хэсгээр бага зэргийн бороо, нойтон цас орно. Бусад нутгаар хур тунадас орохгүй.

Салхи баруун аймгуудын нутгаар баруун өмнөөс баруун хойш эргэж, бусад нутгаар баруунаас секундэд 6-11 метр, нутгийн зарим газраар секундэд 14-16 метр хүрч ширүүсэж, шороон шуурга шуурна.

Увс нуур болон Дархадын хотгор, Монгол-Алтайн уулархаг нутаг, Завхан голын эх, Идэр, Тэс, Байдраг голын хөндийгөөр +6-+11 градус, Хэнтийн уулархаг нутаг, Орхон-Сэлэнгийн сав газар, говийн бүс нутгийн өмнөд хэсэг, Дорнод-Монголын тал нутгаар +18-+24 градус, бусад нутгаар +13-+18 градус дулаан байна.

Нутгийн зүүн хагаст дулаарч хуурайшилт нэмэгдэх тул болзошгүй ой, хээрийн түймрийн аюулаас сэрэмжтэй байхыг ЦУОШГ-аас анхааруулжээ.

Нийслэлийн Чингэлтэй дүүргийн Өвөр гүнтийн 5 км авто замыг засна.

Нийслэлийн хэмжээний авто замын шинэчлэлийн хүрээнд 2014 онд ашиглалтад оруулсан тус замын эвдрэл, үерийн шуудууг засах, тэмдэг, тэмдэглэгээ тавих гэхчлэн их засвар хийх дөрөв дэх удаагийн тендер зарлаад байгаа юм.

НХЗГ-ын Засвар арчлалтын хяналтын хэлтсийн дарга О.Энхбаатар хэлэхдээ,  “Өвөр гүнтийн замыг шинэчлэх их засварын тендерийг гурван удаа зарласан ч оролцогч байхгүйн улмаас гүйцэтгэгчийг шалгаруулаагүй. Энэ зам хаврын шар усны болон уруйн үер, иргэд, аж ахуйн нэгжийн зөвшөөрөлгүй орц, гарц гаргаж үерийн шуудууг тагласнаас болж байнга эвдэрдэг тул засна” гэлээ.

Нийслэлд энэ онд 36 байршилд 74 км авто замыг засна. Тухайлбал, нийслэлийн гол гудамж Чингисийн болон Энхтайваны өргөн чөлөө зэрэг гол гудамж, замыг засна.

Улсын физикийн 36 дугаар олимпиад 4 дүгээр сарын 5-ны өдөр Өвөрхангай аймагт нээлтээ хийж, өнөөдөр амжилттай үргэлжилж байна.

Олимпиадад 9 дүгээр ангийн 50, 12 дугаар ангийн 54 сурагч, 48 багш оролцож онол, туршилт ангиллаар өрсөлдөж байгаа юм.

МУИС, ШУТИС, МУБИС, ФТХ ийн эрдэмтэн багш, доктор, оюутнуудаас бүрдсэн баг Өвөрхангай аймгийн Боловсролын газар, ЕБС-ууд, физикийн багш нартай хамтран зохион байгуулж байна.

Олимпиадын нээлтийн үйл ажиллагаанд аймгийн удирдлагаас гадна УИХ-ын гишүүн А.Ундраа, Г.Тэмүүлэн, Н.Номтойбаяр, Г.Хосбаяр, Монголын физикийн нийгэмлэгийн тэргүүн Ц.Баатарчулуун нар оролцон үг хэлж, амжилт хүслээ.

Өвөрхангай аймагт математикийн улсын олимпиадыг 1997 онд Хужирт суманд, 2012 онд  Арвайхээрт, 2017 онд газарзүйн олимпиадыг Хархорин суманд тус тус зохион байгуулж байв.

Энэ удаа улсын физикийн олимпиадыг Зам тээврийн сайд, “Гэгээн хангай клуб”-ийг үүсгэн байгуулагч Намхайн Төмөрхүү агсны нэрэмжит болгон зохион байгуулж байна.

Авлигатай тэмцэх газрын Мөрдөн шалгах хэлтэс 2025 оны 3 дугаар сарын 31-нээс 4 дүгээр сарын 6-ны өдрүүдэд гэмт хэргийн шинжтэй 65 гомдол, мэдээллийг шалгав. Үүнээс 9 гомдол, мэдээлэлд хэрэг бүртгэлтийн хэрэг нээх, 9 гомдол, мэдээлэлд хэрэг бүртгэлтийн хэрэг нээхээс татгалзах, 2 гомдол мэдээллийг харьяаллын дагуу шилжүүлэх саналтайгаар прокурорт шилжүүлсэн бөгөөд одоогоор 45 гомдол, мэдээллийг хянан шалгаж байна.

Түүнчлэн эрүүгийн 880 хэрэгт мөрдөн байцаалтын ажиллагаа явуулснаас өнгөрсөн долоо хоногт 20 хэргийг шүүхэд шилжүүлэх, 10 хэргийг хаах саналтай прокурорт хүргүүлж, 2 хэргийг нэгтгэн шалгаж байна. Мөрдөн шалгах ажиллагаанд одоогоор 848 хэрэг шалгагдаж байна.

Гэмт хэргийн шалтгаан, нөхцөлийг арилгуулахаар мөрдөгчийн 1 мэдэгдэл хүргүүлж, мөрдөн байцаалтын 1 хэрэгт нийт 1 объектод нэгжлэгийн ажиллагаа хийв.