НҮБ-ын гишүүн 193 орны төрийн тэргүүнүүд 2015 оны 9 дүгээр сард НҮБ-ын Ерөнхий Асамблейн 70 дугаар чуулганы үеэр “Тогтвортой хөгжлийн зорилгууд” хөтөлбөрийг баталсан юм.

2030 он гэхэд уг хөтөлбөрийн 17 зорилго, 169 зорилтын хүрээнд дэлхийн улс орнууд өөрт тулгарсан саад бэрхшээлийг даван туулж, гарч болох эрсдлээс сэргийлэх, цаашид хөгжих бололцоог төгөлдөржүүлэхийн тулд хэнийг ч ардаа үл үлдээж, хамтдаа хүчин зүтгэх болсон билээ.

Урт хугацааны уг бодлогын баримт бичиг нь нийгэм, эдийн засаг, байгаль орчин гэсэн үндсэн гурван хүчин зүйлд тулгуурлаж, эдгээр нь өөр хоорондоо харилцан шүтэлцээтэй байдгийг онцолсон. Дээрх зорилгуудын нэг "Энх тайван, шударга ёсыг бэхжүүлж цогцлоох" гэсэн 16 дахь зорилгын хүрээнд манай улсад “Алтай дамнасан Тогтвортой байдлын яриа хэлэлцээ” олон улсын чуулга уулзалт өнөөдөр эхэллээ.

Чуулганд оролцогч гадаад, дотоодын хүндэт зочид, төлөөлөгч, эрдэмтэн судлаач нар энэ удаагийн чуулганыг эх орондоо зохион байгуулж буй Монгол Улсын Тогтвортой хөгжлийн зорилгуудыг хэрэгжүүлэхэд үзүүлж буй хувь нэмэр, оролцорг нэлээн хөндөн онцолж байв. Энэ талаар УИХ-ын Тогтвортой хөгжлийн зорилгын дэд хорооны дарга, ХНХ-ын сайд Х.Булгантуяагаас тодрууллаа. Тэрбээр чуулганд “Хүмүүнлэг нийгмийг цогцлооход тэгш, шударга байдлыг бий болгох нь” илтгэл тавьсан юм.

Уур амьсгалын өөрчлөлт, цар тахал, олон улсын хямралт байдал зэрэг сорилтууд нь хил хязгаар үл хамааран мэдрэгддэг тул улс орон бүр энэ бүхэнтэй тулгарч байна. Тиймээс Тогтвортой хөгжлийг зорилгуудыг хэрэгжүүлж, хүмүүнлэг нийгмийг цогцлоож тэгш, шударга байдлыг бий болгоход улс орон бүрийн хамтын оролцоо улам чухал болж байна гэдгийг илтгэлдээ онцолж байлаа.

-Манай улс Тогтвортой хөгжлийн зорилтуудын биелэлт, хэрэгжилтийн талаар НҮБ-д тайлагнасан. Энд Монгол Улс ямар ахиц гаргаж, ямар хувь нэмэр оруулав?

-Бид хоёр жил тутамд сайн дурын илтгэл, тайлангаа тавьдаг. Өнгөрсөн удаагийн тайлан илтгэлийг манай улс эрүүл мэндийн салбарын чиглэлээр тавьсан. Түүний өмнө агаар, орчны бохирдлыг бууруулах чиглэлээр авч хэрэгжүүлсэн арга хэмжээний талаар танилцуулсан. Ер нь улс орнууд 2030 он гэхэд ТХЗ-уудын биелэлтээ нэгдсэн байдлаар тайлагнах үүрэг хүлээж байга.

Монгол Улсын хувьд НҮБ-ын идэвхтэй гишүүн орны нэг. НҮБ-ын дээд хэмжээний уулзалтуудад манай улсаас, Монгол Улсын Ерөнхийлөгчөөс аваад өндөр, дээд түвшинд манай улс байнга оролцдог, оролцож ирсэн.

Дэлхийн энхтайван байдал, хамтын ажиллагааг бэхжүүлэхэд улс орнуудын манлайлал маш чухал. Үүнийг нэг улс хийхээс илүүтэйгээр бусад улс оронд манлайллаж оролцох, хамтын харилцаагаа бэхжүүлэх нь чухал юм. Гадаад харилцаа, хамтын ажиллагаан дээр өнөөдөр манай улсад болж байгаа шиг ийм уулзалт, ойлголцол ойр ойрхон байж л илүү сайн бэхждэг.

-Энэ удаагийн олон улсын чуулганы нэг зорилго нь улс орнууд хоорондоо сайн туршлагаа солилцож хуваалцахад оршиж байгаа. Манай улсын хувьд ямар туршлага байна вэ?

-Өнгөрсөн жилийн нэг тод жишээ бол Тогтвортой хөгжлийн зорилгын 5 буюу жендэрийн тэгш байдлыг хангах дээр ахиц гарсан. Манай улс анх удаа жендэр судлалын хөтөлбөр болон төвтэй болсон. Энэ чиглэлээ анх удаагийн магистртай боллоо. Жендэр гэдэг нь ганц эмэгтэйчүүдийн асуудлыг хөндөж байгаа юм биш.

Ер нь хэн нэгнийг, иргэн бүрийг хөгжлөөс хоцроохгүй хэмээн зорьж байгаа. Жишээ нь, манай улсын дээд боловсролд монгол эрэгтэйчүүдийн оролцоо бага байгаатай холбоотой асуудал ч гарч ирж байгаа. Хот, хөдөөд тэгш бус байдал, ялангуяа боловсролын тэгш бус байдал мөн нэлээд үүсээд байсан.

Төр, засгаас 2023 оны 7 дугаар сарын 1-нээс хөдөө, орон нутгийн төрийн албан хаагчдын нэмэгдлийг онцгой анхаарч нэмсэн. Төрийн үйлчилгээг сайжруулах, тэгш бус байдлыг арилгах боломжийг нээх үүднээс тэр. Энэ нь Монгол Улс Тогтвортой хөгжлийн зорилгуудыг биелүүлэхэд УИХ, Засгийн газар хүлээсэн үүргээ биелүүлж буйн нэг том үзүүлэлт юм.

Монгол Улсын Засгийн газрын Шинэ сэргэлтийн бодлогын хүрээнд МИАТ ТӨХК өнөөдөр дэлхийд тэргүүлэгч агаарын тээврийн AerCap компаниас хоёр дахь Боинг 787-9 Dreamliner агаарын хөлгийг хүлээн авлаа.

Энэхүү агаарын хөлөг нь хурдтай, алслалт сайтай тул тив алгассан холын зайн нислэгийг зогсолтгүй үйлдэх боломжтой. Дэлхийн хэмжээнд шууд үйлддэг холын зайн таван чиглэлийн нислэгийн гурвыг тус агаарын хөлгөөр үйлддэг. Өөрөөр хэлбэл, хөнгөн жинтэй, нэг суудалд зарцуулах түлшний хэмжээ В767-300 агаарын хөлгөөс 20 хувиар бага тул агаарт ялгаруулах нүүрсхүчлийн хий төдий хэмжээгээр бууруулдаг. Нисгэгчийн бүхээг, тоноглолд дэвшилтэт технологийг илүүтэй шингээсэн зэрэг олон давуу талтай юм.

Тиймээс тус онгоцоор эхний ээлжинд Истанбул, Франкфурт, Сөүл чиглэлд нислэг үйлдэх ба цаашид АНУ, Сингапур, Австрали руу шууд нислэг үйлдэхээр төлөвлөж байгаа аж.

Т.БАТСАЙХАН

Парламент Үндэсний баялгийн сангийн тухай хуулийг эцэслэн батлав.  Монгол Улсын Үндсэн хуулийн зургаадугаар зүйлийн 6.1-т “Монгол Улсад газар, түүний хэвлий, ой, ус, амьтан, ургамал болон байгалийн бусад баялаг гагцхүү ард түмний мэдэл, төрийн хамгаалалтад байна”,  6.2-т “Монгол Улсын иргэдэд өмчлүүлснээс бусад газар, түүнчлэн газрын хэвлий, түүний баялаг, ой, усны нөөц, ан амьтан төрийн нийтийн өмч мөн” гэж тунхагласан.  Гэвч өнгөрсөн хугацаанд байгалийн баялаг ард түмний өмч биш тодорхой хувь нь хэсэг бүлэг хүмүүсийн гарт байсаар ирсэн нь нууц биш. Тиймдээ ч энэ хуулийн төсөл  улс төр, парламентын босго давж чадалгүй 10 гаруй жил яригдсан.  Дөнгөж батлагдаад байгаа Үндэсний баялгийн сангийн тухай хуулийн онцлох заалтуудыг хүргэе.

 

Дэлхийн баялаг ихтэй 49 улсад 156 төрлийн баялгийн сан үйл ажиллагаа явуулдаг. Бусад улс орнуудын хувьд том төслүүдээ санхүүжүүлэх, ирээдүйд хуримтлал үүсгэх, хөрөнгө оруулах, иргэддээ бэлэн мөнгө хэлбэрээр тараах гээд олон хувилбараар ашигладаг.   Товчхондоо баялгийн сангийн тухай хууль нь газрын хэвлийн баялгийн үр өгөөжийг санд төвлөрүүлж одоо ба ирээдүй үеийн иргэн бүрд тэгш, шударга хүртээх зорилготой. Уул уурхайн баялгаас зөвхөн нэг удаагийн ногдол ашиг болгож бэлэн мөнгө тараах зэргээр үр ашиггүй зарцуулахаас илүү томоохон бүтээн байгуулалтад хөрөнгө оруулах, зөвхөн өнөөдөр уул уурхайн баялгаа ашиглаад дуусах бус ирээдүйн Монгол Улсын иргэдэд хүртээхийн тулд сан байгуулж, уул уурхайгаас орж ирэх мөнгийг хуримтлуулах ийм л зарчимтай хууль боллоо.

Баялгийн сангийн хууль батлагдсанаар гурван сан байгуулж, орлого төвлөрүүлнэ.

Ирээдүйн өв сан: Ашигт малтмалын нөөц ашигласны төлбөрөөс Төсвийн тогтворжуулалтын болон Орон нутгийн хөгжлийн нэгдсэн санд хуваарилаад үлдэх хэсгийн 65 хувь, сангийн хөрөнгө оруулалтын орлогоос бүрдэнэ.

Хөгжлийн сан: Уул уурхайн олборлолт, ашигт малтмал боловсруулах салбарын бүх төрийн өмчит болон төрийн өмчийн оролцоотой хуулийн этгээдийн 34 хувь хүртэлх бол түүний төрийн эзэмшилд ногдох бүх ногдол ашгаас бүрдэнэ.

Хуримтлалын сан: Эх үүсвэр нь нэгдсэн төсвийн тэнцвэржүүлсэн тэнцэл ашигтай гарсан тохиолдолд гол нэр төрлийн эрдэс баялгийн үнэ тухайн жилийн төсөвт тооцсон тэнцвэржүүлсэн үнээс өндөр байснаас нэмэгдэж орох төсвийн орлогын 50 хувиас бүрдэнэ.Орлого төвлөрүүлэгч этгээд нь 100 хувь төрийн өмчит компани байх бөгөөд хувьцааг Засгийн газар эзэмшихээр зохицуулжээ. Энэ сангуудад төрийн өмчит болон төрийн өмч давамгайлсан хуулийн этгээдийн жилийн орлогоос тодорхой хувийг төвлөрүүлэхээр зохицуулсан. Үндэсний баялгийн сан зөвлөлтэй, түүнийг нь Ерөнхий сайд ахалж, төсвийн зарцуулалтыг УИХ-д тайлагнахаар болжээ.

Хуулийн төсөл хэлэлцэх үед нэг маргаан дагуулсан асуудал нь нэг гэр бүл стратегийн ордыг дангаараа эзэмших бус тэд бирж дээр нээлттэй компани болж, олон нийтэд нээлттэй компани болох заалт юм. Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ “Үндэсний баялгийн сангийн тухай хууль батлагдсанаар уул уурхайн ил тод байдал хангагдаж, эдийн засаг илүү их тэлэх боломжтой. Эдийн засаг 36 их наядаас 74 их наядад тэлсэн. 100 их наяд руу аваачих хэрэгтэй. Эдийн засагт ил тод байдал ирснээр энэ байдал ирж байгаа. Цаашид нэг гэр бүл стратегийн ордыг эзэмшихгүй. Үүнд хуулиар цэг тавьж, хязгаарлаж байгаа юм. Тэд бирж дээр нээлттэй компани байгуулж, олон улсын аудитаар байнга хянуулдаг болно. Ингэснээр ил тод байдал дээшилнэ. Өв залгамжилж байгаа тохиолдолд 30 хувийн татвар төлөх эрх зүйн орчин ч бүрдэж байна. 30 хувь гэдэг эхлэлийн том цэг. Бусад улс оронд 80 хүртэл хувийн татварын орчин тогтсон байдаг. Энэ хуулийг Цэц дээр унагахаар зэхэж байгаа хэсэг бүлэг хүмүүс бий.  Монголын баялаг дээр эзэн суусан хэдэн хүн нэгдэх байх. Үүн дээр улс төрийн намууд сонор сэрэмжтэй байж, хуулийн төслөө хамгаалаасай гэж хүсэж байна. Далд эдийн засгаас авлига авч байгаа хүмүүс бий. Нууц данстай, түүнийгээ гоё нэрээр нэрлэсэн хүмүүс байгаа. Удахгүй ил болно. Цагийн аясаар бүх зүйл үнэн дээр очно. Мөнгөний ул мөр алга болохгүй. Ярвигтай маргаантай байсан ч парламентын гишүүд нам харгалзахгүйгээр хуулийн төслийг эцэслэн  баталж байна. Монгол Улсын хувьд маш том эргэлтийн цэг болж байна” гэдгийг тодотгосон.

 

Баялгийн сангийн хөрөнгийн зарцуулалт нь:

 

10.1.1. Ирээдүйн өв сан нь газрын хэвлийн баялгийн үр өгөөжийг ирээдүй үеийн иргэн бүрд тэгш, шударга хүртээх зорилгоор хуримтлуулах, хуримтлагдсан хөрөнгийг олон улсын зах зээлийн санхүүгийн хэрэгсэлд хөрөнгө оруулах замаар өнөөгийн үнэ цэнийг өсгөх, арвижуулах;

10.1.2. Хуримтлалын сан нь газрын хэвлийн баялгийн үр өгөөжийг одоо үеийн Монгол Улсын иргэн бүрд тэгш, шударга хүртээх зорилгоор иргэдийн эрүүл мэнд, боловсрол, орон сууц зэрэг суурь хэрэгцээг хангах;

10.1.3. Хөгжлийн сан нь нь газрын хэвлийн баялгийн үр өгөөжийг одоо ба ирээдүй үеийн иргэн бүрд тэгш, шударга хүртээх зорилгоор Монгол Улсын дунд, урт хугацааны хөгжлийн бодлогын баримт бичигт туссан нийгэм, эдийн засгийн үр өгөөж бүхий хөгжлийн төсөл, хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэхэд дэмжлэг үзүүлэх гэж заажээ.

Түүнчлэн,

10.2. Ирээдүйн өв сангийн мөнгөн хөрөнгийг Монголбанк дахь Ирээдүйн өв сангийн валютын дансанд байршуулна.

10.3. Хуримтлалын болон Хөгжлийн сангийн мөнгөн хөрөнгийг төрийн сангийн нэгдсэн дансанд байршуулна.

10.4. Хуримтлалын сангийн дансанд байршуулсан мөнгөн хөрөнгийг Монгол Улсын иргэн бүрийн Хуримтлалын нэрийн дансанд бүртгэнэ.

Уул уурхайн баялаг ашигласан цагаас эхлэн яригдсан баялгийн сангийн хууль ийн батлагдсанаар уул уурхайн баялгаас олон нийтийн хүртэх ашиг илүү хүртээмжтэй, өгөөжтэй байна гэж үзэж буй.

Ирээдүйн өв сан Норвегтой адилхан, “үржүүлэхийн хүрд”-ийн зарчмаар ажиллах нөхцөл энэ хуулиар нээгдэнэ. Нөгөө талаар Ирээдүйн өв сангийн хуримтлал валютаар хадгалагдахаар тусгасан. Валютын нөөц таван тэрбум ам.долларт хүрсэн. Үүнийг арвижуулах том боломж гарч ирж байна. Бүх иргэдэд хүртээмжтэй байхаар тусгаж.

Хуримтлалын санг Сингапурын жишгээр, суурь зарчимд нь тулгуурлаж боловсруулсан. Өнгөрсөн хугацаанд орон сууцжуулах ажлыг реформын хэмжээнд хийж чадаагүй. Шалтгаан нь эх үүсвэр нь үнэтэй байсантай холбоотой. Жилд дунджаар 500-700 тэрбум төгрөгийг ипотекийн хөтөлбөрт зарцуулдаг. Монголбанктай ярилцаад, хувийн хэвшилтэй хамтраад ажиллаж чадвал жил бүр нэг их наядаас давсан хөрөнгийг орон сууцны салбарт оруулах, улмаар хүүг нь өөрсдөө удирдах боломж энэ хуулиар бүрдэнэ.

Ийнхүү Стратегийн ордын 34 хувийг боловсрол, эрүүл мэнд, орон сууцжуулахад зарцуулдаг болж буйгаараа чухал хуультай болж байна.

Эх сурвалж: “Зууны мэдээ” сонин

2024 ОНЫ ДӨРӨВДҮГЭЭР САРЫН 25. ПҮРЭВ ГАРАГ. № 82 (7326)

Т.САЙХАН

ЗГХЭГ-ын дарга Д.Амарбаясгалан Засгийн газрын хуралдаанаас гаргасан шийдвэрийн талаар мэдээлэл өглөө. Тэрээр "Өнөөдрийн хуралдаанаар “Ачит Ихт” компанитай холбоотой ажлын хэсэг байгуулагдаад нэг жил болсон. Хуралдаанд дүнгээ танилцуулж "Эрдэнэт үйлдвэр" ТӨҮГ-т тодорхой чиглэлүүдийг өглөө. “Ачит Ихт” компанийн 34 хувийг "Эрдэнэт үйлдвэр" ТӨҮГ эзэмших, хамгийн анхны буюу 2014 онд байгуулж байсан гэрээгээ биелүүлэх үүрэг чиглэл өглөө.

“Ачит Ихт” компани 2003 онд байгуулагдаад 2009 онд хувьцаа эзэмшигчид нь өөрчлөгдөөд 2013 онд "Эрдэнэт" үйлдвэртэй анх гэрээ байгуулж овоолго ашиглах нөхцөл нь үүссэн. Улмаар 2014 онд байгуулсан гэрээгээр 34 хувийг нь "Эрдэнэт үйлдвэр" ТӨҮГ эзэмшихээр тохирсон. Харамсалтай нь 2015 онд "Эрдэнэт үйлдвэр" ТӨҮГ-аас гарсан ажлын хэсэг уг гэрээг дүгнээд "Эрдэнэт үйлдвэр"-т ашиггүй учраас эзэмшлээсээ татгалзах нь зүйтэй гэдэг шийдвэр гарсан байдаг. Тиймээс уг шийдвэрийг хүчингүй болгож, энэ шийдвэрийг гаргасан албан тушаалтнуудыг хууль хяналтын байгууллагаар шалгуулах нь зүйтэй. Өнгөрсөн найман жилийн хугацаанд “Ачит Ихт” компанийн нийт борлуулалтын орлого нь 535 орчим сая ам.доллар. Үйл ажиллагааны зардал нь маш бага. Учир нь, үүсмэл ордыг бий болгоход "Эрдэнэт үйлдвэр" ТӨҮГ 500 орчим сая ам.доллар зарцуулсан. Тиймээс уг ордыг ашиглаад олсон орлого нь зүй ёсоор "Эрдэнэт үйлдвэр" ТӨҮГ-т тодорхой хувь нь очих ёстой.

Хоёрдугаарт, өнгөрсөн найман жилийн хугацаанд аваагүй ногдол ашгаа буцааж нэхэмжилнэ. Гуравдугаарт, үндсэн овоолгын ордыг "Эрдэнэт үйлдвэр" ТӨҮГ 100 хувь эзэмших нь зөв гэж үзлээ" гэсэн юм.

Эх сурвалж:www.polit.mn 

УИХ-ын 2024 оны ээлжит сонгуульд нэр дэвшигчид тодроход “мухар” нэг сар үлдлээ. Яг одоо бол намуудын жагсаалтад хэн хэн бичигдэх, аль тойрогт хэн хэн өрсөлдөх нь тодорхой болоогүй байна. Хуулиараа ийм юм. Гэсэн хэдий ч тойргоо, жагсаалтаа “чеклэж” авсан гэх горилогчдын нэр ус албан бусаар яригдаж л байна.

Энэ жил тойрог томорсноос уу, гишүүдийн тоо олон болсонтой холбоотой юу, нэр дэвшихийг хүсэгчид тойм алга. Хаа сайгүй улс орон, нутаг ус ярьсан “улстөрчид” хөлхөлдөж байна.

Ер нь бол энэ сонгуульд хэн хаана нэр дэвшихийг, эсвэл “жагсах”-ыг намын дарга нар л мэднэ. МАН-ын дарга Л.Оюун-Эрдэнэ, АН-ын дарга Лу.Гантөмөр нарт энэ эрх бий гэсэн үг. Магадгүй Үндсэн дүрмүүдэд нь өөр өөр зүйл заалт байж болох юм. Гэвч угаасаа улс төрийн нам гэдэг босоо тогтолцооны тод жишээ шүү дээ. Тэр утгаараа, ялангуяа УИХ-ын сонгуульд нэр дэвшигчийг намын дарга л шийддэг. Ингэж ирсэн.

Гэхдээ генсек нь намын даргад нэр дэвшигчдийг танилцуулдаг. Бас л тогтчихсон, уламжлалт шийдэл л дээ.

МАН-ын генсек Д.Амарбаясгалан, АН-ын генсек Э.Одбаяр нар энэ эрх мэдлийг хэрэгжүүлнэ. Д.Амарбаясгалан 2024 оны сонгуулийнхаа ерөнхий менежерээр ажиллана. Нам нь тийм шийд гаргасан. Бодвол Э.Одбаяр ч тэгж ажиллаж таарах биз.

Тэгэхээр тэд энэ сонгуулийн нэр дэвшилт дээр ямар байр суурьтай байгаа нь анхаарал татна.

МАН-ын генсек Д.Амарбаясгалангийн хувьд “...МАН эхэлж тойргууд дээр судалгаа зохион байгуулаад, тавдугаар сарын 20-ний дотор багтаан долоо хоногийн хугацаанд нэр дэвшигчийг тодруулах үйл ажиллагаа зохион байгуулна. МАН -ын хувьд нэр дэвшигчийг өөрийнх нь хүсэлтээр нэр дэвшүүлэх гэдэг асуудлыг авч хэлэлцэхгүй. Олон нийтийн зүгээс тухайн тойргийг хэнээр төлөөлүүлэхийг хүсч байна. Тэр нэр дэвшигчийг дэвшүүлнэ гэдэг байдлаар асуудалд хандаж байгаа. Тэр зарчмын дагуу явна. МАН аливаа шатны сонгуульд гишүүдээ нэр дэвшүүлэхдээ эхний шалгуур нь тухайн тойргийн дэмжлэг авах, мэргэжлийн байх гэдэг шалгуур тавьж ажиллаж байгаа” гэсэн.

Харин АН-ын генсек Э.Одбаяр “…Нэр дэвшилт ярих хуулийн хугацаа болоогүй байна. УИХ-ын сонгуулийн хууль, СЕХ-ны гаргасан хуанлид бид захирагдаж ажиллах ёстой. Тэгэхээр нэр дэвшигч гэхээсээ илүү горилогчдынхоо саналыг сонсоод, ажиллаад явж байна. Энэ удаагийн сонгууль шинэ системээр явагдана. Ялангуяа хөдөө орон нутагт томсгосон тойргоор явна. Тэгэхээр багийн ажиллагаа маш чухал. Тавдугаар сарын сүүлээр хуульд заасан хугацаа нь болж, нэр дэвшигчид тодорно. Намын анхан, дунд шатандаа ажилласан байдал, хувийн рейтинг, багийн хамтын ажиллагааг голлож харгалзан үзнэ” гэж байна.

Хэдийгээр генсекүүд ингэж байгаа ч өдийд нэр дэвшигчдийн “хар зураг” тэдний ширээн дээр өрөгдөөд эхэлчихсэн л байгаа даа.

Б.ДАМДИН-ОЧИР

Эх сурвалж: “Зууны мэдээ” сонин

Б.ГАРЬД

Монголын улстөрчид маш ноцтой сэдвээр сүүлийн 20 гаруй хоногийн турш Улаанбаатараас, Сан Францискогоос, сошиалаас “ярьцгааж” байна. Олон жил дуугүй явсан гэрч ч ам нээв. Энэ бүхний уг суурийг нь ухвал С.Зоригийн амийг хөнөөсөн хэрэг хэмээх “төв”-тэйгээр баялгийн хуваарилалт, системийн авлигын асуудал хөндөгдөж буй юм байна.

Ер нь бол Эрдэнэтээс үүдэлтэй гацаад байсан Ерөнхий сайдын томилгоонд С.Зоригийн нэр орж ирснээр аминд нь хүрсэн байх магадлалтай болоод явчихлаа. Цаашлаад энэ хэргийг “хаах” зорилготой үйлдсэн Монгол Улс дахь хүний эрхийн зөрчил, тодруулбал эрүүдэн шүүсэн асуудал олон улсад гарч, “дэлхийн кэйс” ч болох бололтой дог.

Тэгэхээр эдгээрийг анх “Улаанбаатараас ярьсан” эрхэм “...С.Зориг үнэхээр Ерөнхий сайдад яригдаж байсан уу”, “...С.Зоригийг хөнөөсөн хэргийг нэр бүхий хүмүүст яагаад эрүүдэн шүүж хүлээлгэсэн бэ” гэдэг хоёр зүйлийг баталж нотлох үүргийг хүлээчих шиг боллоо.

Гэхдээ эхний асуудлыг нь гэрчлэхээр дор хаяж 10 гаруй хүн гарч ирсэн. Тодруулбал, С.Зоригийн сүүлчийн өдөр хотын төвийн нэгэн ресторанд дээрх тооны улс төрийн хүрээний хүмүүс цуглаж уулзаад зоог барингаа түүнийг Ерөнхий сайдад нэр дэвшүүлэхээр ярьжээ. Тэрхүү хотын төвийн ресторанд С.Зоригтой зоог барьсан хүмүүс нь Х.Хулан, Лу.Болд, Ц.Ганхуяг, Т.Эрдэнэбилэг, А.Ганбаатар, Д.Энхбаатар, С.Баярцогт, Ч.Сайханбилэг, Р.Бадамдамдин, Л.Нарангэрэл, Б.Батбаяр нар юм байна. Тэгвэл тэдний зарим нь ам нээгээд эхэлжээ. Өөрөөр хэлбэл, “...С.Зориг Ерөнхий сайд болох гэж байсан нь үнэн. Тэгж зоог барих үеэрээ ярьсан” гэж батлаад эхлэв. Ер нь бол яг энэ талаар зөвхөн эдгээр хүмүүсээс гадна тухайн үеийн улс төрд идэвхтэй оролцож явсан нэлээд хүн батлан ярих бололтой байна.

Эх сурвалж: “Зууны мэдээ” сонин

2024 ОНЫ ДӨРӨВДҮГЭЭР САРЫН 24. ЛХАГВА ГАРАГ. № 81 (7325)

Т.САЙХАН

МАН-ын нарийн бичгийн дарга О.Батнайрамдал Улсын ерөнхий прокурорын газраас мэдээлэл хийлээ. Тэрээр Боловсролын зээлийн сангийн асуудалтай холбоотойгоор Боловсрол, соёл, шинжлэх ухааны сайд асан Л.Гантөмөрийн эсрэг гомдол мэдүүлж байгаа юм байна.  О.Батнайрамдал “Миний бие Улсын ерөнхий прокурорын газарт иргэний хувьд албан ёсоор гомдол гаргаж байна. Боловсролын зээлийн сангийн асуудлыг 2023 оны тавдугаар сард олон нийтэд ил болгосон. Энэ асуудалд ойролцоогоор татвар төлөгчдийн 100 сая доллар төгрөг буюу 360 орчим тэрбум төгрөгийн асуудал яригдаж байна. Гэтэл одоогийн байдлаар ердөө таван хувийн эргэн төлөлт хийгдсэн. Боловсролын зээлийн сангийн асуудал бол ердөө нэг улс төрийн асуудал биш. Хамгийн их ёс зүйг заах ёстой боловсролын асуудалд бид тэгш бус байдалтай байгаад анхаарах шаардлагатай байна” гэв. Мөн тэрээр улс төрийн намуудад хандан Боловсролын зээлийн асуудалд холбогдсон гишүүдээ сонгуульд нэр дэвшүүлэхгүй байхыг уриаллаа.

Эх сурвалж:www.polit.mn 

Т.САЙХАН

Төр нийгмийн зүтгэлтэн, С.Зориг агсны гэргий Б.Булганы хэвлэлд өгсөн анхны томоохон хэмжээний ярилцлагыг өөрийнх нь болон хөтлөгч Ч.Содбилэгийн зөвшөөрөлтэйгөөр "Зууны мэдээ" сонин нийтэлсэн.   Б.Булган тус  ярилцлагадаа Да.Ганболдын тухай байр сууриа илэрхийлжээ.  Тэрээр "Да.Ганболд гэж хэн бэ. Би мэднэ шүү дээ. 1990 онд хүмүүсийн хуримтлал гэдэг хулгайн мөнгө биш байсан байхгүй юу. Цэвэр ариун хөдөлмөрөөрөө цуглуулсан бидний ээж аавын мөнгө.  20 дугаар тогтоол гэдгийг гаргаад бүгдийг нь энэ муу Да.Ганболд авсан шүү дээ. Гэтэл өөрийнх нь хамсаатнууд бүх мөнгөө татаад юм болгочихсон байсан гэдэг юм.  Дараа нь тэр хүн юу гэж хэлсэн билээ.  “Монголчуудаа бүсээ чангал” гэсэн байхгүй юу. Ийм хүнийг би юу гэх юм бэ. Ц.Элбэгдоржийг би өлөн өссөн юм, албан тушаалд очоод шунахай юм гэж бодъё.   Да.Ганболд бид нар шиг л өссөн шүү дээ. Монголын хулгай, луйвар болгонд Да.Ганболдын нэр явдаг шүү.  Хамгийн сүүлчийнх нь Эрдэнэтийн 49 хувь байхгүй юу. Эдийн засагч хүн тийм ажил хийдэг юм уу. Улсын өмчийг авч хүнд зарж хувиа авдаг. Үүнийг эдийн засаг гэдэггүй биз дээ. Тийм учраас би Да.Ганболдыг новш гэж байгаа юм.  Хулгайчийг би хулгайч, худалчийг худалч, новшийг новш л гэнэ. Хоёрдугаарт,  С.Зориг гишүүний хөшөөг зайлуулна гэж ярьж байна.  Юу яриад байгаа юм бэ.  Да.Ганболдод ямар хамаа байна аа. Тэр хөшөөг Монголын ядарсан ард түмэн хуруу хумсаа цуглуулаад өгч барьсан. Гэтэл тэр хүн хэдийдээ өөрийн болгож аваад зарчихав аа.  Тэгээд Голомтын Баясгалаан, юун 53 давхар байшин бэ.  Одоогийн АН-ын дарга Л.Гантөмөр бол Да.Ганболдын л хүн ш дээ. Яг үнэндээ" гэжээ.

Эх сурвалж:www.polit.mn  

Улаанбаатар хотын түгжрэлийг бууруулах ажлын хүрээнд Таван шарын гарам, Геологийн төв лабораторийн уулзвар, “Хермес” төвийн төмөр замын зоорь, Нарантуул захын дөрвөн замын уулзвар гэсэн дөрвөн байршилд нүхэн гарц байгуулах төслийг хэрэгжүүлж буй. Тухайлбал, Таван шарын гарам хэсэгт төмөр замын доогуур байгуулж байгаа гарцын ажил 70 хувьтай үргэлжилж байна. Уг байршилд хийж буй нүхэн гарцын урт 160 метр, өндөр нь таван метр бөгөөд дээрх дөрвөн байршилд баригдах нүхэн гарцаас хамгийн том нь юм. Мөн нүхэн гарцад борооны болон үерийн усыг зайлуулах хоёр төрлийн насос суурилуулна.

^[1]

Уг нүхэн гарцын ажлын явцын талаар “Улаанбаатар хотын авто замын түгжрэлийг бууруулах нэгдсэн төсөл хэрэгжүүлэх нэгж”-ийн инженер Я.Өнөртүвшин мэдээлэл өгөв. Тэрбээр "Уг бүтээн байгуулалт нь ажлын зураг боловсруулж, барилга угсралтын ажлыг гүйцэтгэх, түлхүүр гардуулж өгөх гэрээний нөхцөлтэйгөөр хийгдэж байна. Барилга угсралтын ажлын ерөнхий гүйцэтгэгчээр БНХАУ-ын “Чайна Тисижу Сивил Инженеринг Групп” ХХК, туслан гүйцэтгэгчээр дотоодын компаниуд ажиллаж байгаа. Түр барилга байгууламжийн ажил 2023 оны наймдугаар сард эхэлж, одоогоор төмөр замтай огтлолцох хэсгийн үндсэн барилгын ажил дуусах шатандаа явж байна. Энэ удаагийн нүхэн гарцыг барихдаа төмөр замын хөдөлгөөнийг хаахгүйгээр угсралтын ажлыг үргэлжлүүлдэг технологи ашиглаж байна” гэв. Уг нүхэн гарцын хөдөлгөөнийг ирэх 6 дугаар сард нээхээр төлөвлөж байна. Ингэснээр авто замын түгжрэл 10.5 хувиар буурах юм.

^[2]

-“Амгалан” Дулааны станцын суурилагдсан хүчин чадлыг 116 МВт-аар өргөтгөлөө-

Монгол Улсын Засгийн газрын “Шинэ сэргэлтийн бодлого”-ын хүрээнд “Амгалан” Дулааны станцын өргөтгөлийг хугацаанаас нь дөрвөн сарын өмнө ашиглалтад орууллаа. Өнгөрсөн оны дөрөвдүгээр сарын 01-нд Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ төслийг эхлүүлсэн, өнөөдөр ашиглалтад хүлээлгэн өгөх нээлтэд нь оролцлоо.

Станцын өргөтгөлтэй танилцахдаа Ерөнхий сайд эрчим хүчний чөлөөт өрсөлдөөнийг дэмжих реформыг эрчимжүүлэхээ мэдэгдлээ. Тэрбээр, “Улаанбаатар хотын түгжрэл, утаа, замбараагүй төлөвлөлтийн асуудал бол шөрмөс нь татаж агшсан мэт дэд бүтэцтэй салшгүй холбоотой.

Үйлдвэрлэлийн үнээсээ хэд дахин хямд эрчим хүчний бодит өртгөө нууж, өнөөдрийн асуудлыг аргацааж хойш тавьсаар эрчим хүчний салбар эрчээ алдаж, хөгжлийн боломжийг гажуудуулсан гашуун үнэнийг бид одоо ил тод ярих цаг болсон.

Манай улсын дулааны станцуудын насжилт 36-61 жил, цахилгаан дамжуулах, түгээх сүлжээний насжилт 33-63 жил болж, 40 гаруй хувийнх нь ашиглалтын хугацаа дууссаныг одоо хэнээс ч нуух хэрэггүй. Тэгэхээр боомтыг сэргээсэн шиг, аялал жуулчлал шийдлээ олсон шиг, “E-Mongolia”-г энгийн хэрэглээ болгосон шиг бид одоо эрчим хүчний салбартаа бизнесийн өрсөлдөөнийг дэмжиж, реформ хийх цаг нь болсон.

Засгийн газраас Улаанбаатар хотын гэр хорооллыг орон сууцжуулах, Богд уулыг тойрсон шинэ төлөвлөлтийн шийдэл гаргаж байгаа учраас эрчим хүчний салбарт онцгой анхаарна” гэлээ.

^[3]

“Амгалан” Дулааны станцыг өргөтгөснөөр суурилагдсан хүчин чадал нь 348 МВт байсныг 464 МВт болгон өргөжүүлж, эрчим хүчний үйлдвэрлэл нь 1.3 сая Гкал дулаанаар нэмэгдэж байна. Хамгийн гол нь нийслэлийн зүүн хэсэг буюу Баянзүрх дүүрэг, Улиастай орчмын гэр хорооллын дахин төлөвлөлтийн хүрээнд бий болох 12000 айл, өрхийн орон сууцны шинэ хороолол, 14 сургууль, цэцэрлэгийг төвлөрсөн дулааны эрчим хүчээр хангах боломж бүрдэж байна. Мөн нам даралтын халаалтын 40 гаруй зуухыг зогсоож, 32 ажлын байр шинээр бий болж байна. Туршилтын хугацаанд өргөтгөлийн ажлууд хэвийн байсан учраас өнөөдөр ашиглалтад оруулж буйгаа тус станцын гүйцэтгэх захирал, Монгол Улсын зөвлөх инженер М.Мөнхөө танилцууллаа.

^[4]

Станцын өргөтгөлийн хүрээнд шаталтын орчин үеийн технологитой, 116 МВт-ын хүчин чадалтай нэг зуух шинээр суурилуулж, түлш дамжлагын системд вагон гэсгээгч, бутлуур суурилуулах, хими ус бэлтгэлийн хэсгийн ус зөөлрүүлэх төхөөрөмжийг хоёр үе шаттай болгож техникийн усан хангамжийн чанарыг сайжруулах, 28,000 м3-ийн багтаамжтай үнс хадгалах байгууламж барьж байгуулах зэрэг бүтээн байгуулалтын ажлуудыг 65.6 тэрбум төгрөгийн санхүүжилтээр гүйцэтгэжээ. Төслийн барилга угсралтын ажлыг 2013 оноос хойш эрчим хүчний салбарт “ДЦС-3”-ийн өргөтгөл зэрэг хэд хэдэн төслийг амжилттай хэрэгжүүлсэн туршлагатай, БНХАУ-ын “Хунан Индастриал Экүйпмент Инсталэйшн” ХХК гүйцэтгэсэн байна.

^[5]

^[6]

^[7]