Цагдаагийн байгууллага “Шувуу” ажиллагааны хүрээнд олон улсын хэмжээнд 92 этгээд эрэн сурвалжилж байгаагаас 2023 оны есдүгээр сарын 18-ны өдрийн байдлаар Интерполын “Улаан булант” зар мэдээгээр 4, “Хөх булант” зар мэдээгээр 46, нийт 50 этгээдийг олж тогтоон, олон улсын эрэн сурвалжлалтыг зогсоожээ.

Цагдаагийн байгууллага олж тогтоосон этгээдүүдэд холбогдуулан мөрдөн шалгах ажиллагаа явуулж, одоогийн байдлаар 28 этгээдэд холбогдох хэргийг эцэслэн шийдвэрлэсэн байна.

Интерполын шугамаар эрэн сурвалжлагдаж буй үлдсэн 42 этгээдээс Ази тивд 15, Америк, Европ тивд 10 этгээд байгаа нь тогтоогджээ.

Байгууллага хоорондын хамтын ажиллагаа, зохих хууль, журмын хүрээнд Улсын бүртгэлийн ерөнхий газарт хүсэлт хүргүүлж, 29 этгээдийн гадаад паспортын бүртгэлийг хүчингүй болгож, холбогдох гадруудад мэдээлэл дамжуулжээ.

“Эрх зүйн туслалцаа харилцан үзүүлэх гэрээ байгуулсан улс орнуудаас 12 этгээдийг шилжүүлэн авахаар тухайн улсын хууль, хяналтын байгууллагатай хамтран ажиллаж байна.

Шувуу ажиллагааны хүрээнд оршин суугаа улс нь одоогоор тодорхой бус үлдсэн этгээдүүдийг Олон Улсын Цагдаагийн байгууллага буюу Интерпол болон бусад байгууллагын дэмжлэгтэй эрэн сурвалжлах ажлыг үе шаттай зохион байгуулан ажиллаж байгаа"-г ЦЕГ мэдээллээ.

Прокурорын байгууллага өнгөрсөн долоо хоногт буюу есдүгээр сарын 11-15-ны өдрүүдэд хэрэг бүртгэлтийн 32,433, мөрдөн байцаалтын 2,481 хэрэгт хяналт тавьж, нийт 186 хэрэгт яллах дүгнэлт үйлдэн шүүхэд шилжүүлжээ.

Эрүүл мэндийн халдашгүй байдлын эсрэг 94, өмчлөх эрхийн эсрэг 52, хөдөлгөөний аюулгүй байдал, тээврийн хэрэгслийн ашиглалтын журмын эсрэг 15, хүний бэлгийн эрх чөлөө, халдашгүй байдлын эсрэг 8, хүний амьд явахын эсрэг 8, авлига, албан тушаалын 4, мансууруулах эм, сэтгэцэд нөлөөт бодисыг хууль бусаар ашиглах нэг хэрэг байна.

Яллах дүгнэлт үйлдэн шүүхэд шилжүүлсэн зарим хэргээс дурдвал:

• Нийслэлийн прокурорын газраас УИХ-ын гишүүн, Хүнс, хөдөө аж ахуй, хөнгөн үйлдвэрийн сайдаар ажиллаж байсан Т.Б нь албан үүрэг, бүрэн эрх, албан тушаалын нэр хүнд, эрх нөлөөг урвуулан ашиглаж, хууль бусаар газар эзэмшсэн, бусдад хахууль өгөхийг завдсан, нэр бүхий аж ахуйн нэгж байгууллагад давуу байдал бий болгосон, мөнгө угаасан гэх хэрэгт Эрүүгийн хуулийн 22.5 дугаар зүйлийн 1 /Хахууль өгөх/, 22.1 дүгээр зүйлийн 1 /Эрх мэдэл, албан тушаалын байдлаа урвуулан ашиглах/, 18.6 дугаар зүйлийн 2.2 /Мөнгө угаах/, 2002 оны Эрүүгийн хуулийн 263 дугаар зүйлийн 263.2 /Төрийн албан тушаалтан албаны эрх мэдэл буюу албан тушаалын байдлаа урвуулах/-т зааснаар яллах дүгнэлт үйлдэн Сүхбаатар дүүргийн эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхэд;
• Нийслэлийн соёл, урлагийн газрын Урлагийн хэлтсийн даргаар ажиллаж байсан Э.Ц нь эрх мэдэл, албан тушаалын байдлаа урвуулан ашиглаж, төрийн бус байгууллагаар дамжуулан ажил гүйцэтгэх гэрээ байгуулж, гэрээ дүгнэсэн баримтуудад гарын үсэг зурж, төлбөр шилжүүлэх нөхцөлийг бүрдүүлэн Нийслэлийн соёл, урлагийн газарт их хэмжээний хохирол учруулсан гэх хэрэгт Эрүүгийн хуулийн 22.1 дүгээр зүйлийн 2 /Эрх мэдэл, албан тушаалын байдлаа урвуулан ашиглах/-т зааснаар яллах дүгнэлт үйлдэн Чингэлтэй дүүргийн эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхэд;
• Иргэн Л.Э, С.А нар нь дүүргийн Иргэний хэргийн анхан шатны шүүхэд хянагдаж байсан хэргийн хариуцагч “Б” ХХК-д давуу байдал бий болгох зорилгоор шүүгчид хахууль өгсөн гэх хэрэгт Эрүүгийн хуулийн 22.5 дугаар зүйлийн 1 /Хахууль өгөх/-т зааснаар яллах дүгнэлт үйлдэн Баянзүрх дүүргийн эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхэд тус тус шилжүүлжээ.

Ташрамд дурдахад сайд асан Т.Бадамжунайг Шувуу ажиллагааны хүрээнд энэ оны дөрөвдүгээр сарын 5-нд Филиппин улсаас авчирч, тухайн сарын 7-ноос эхлэн цагдан хорьж байв. Улмаар түүнд хилээр гарахыг хориглох, хязгаарлалт тогтоох таслан сэргийлэх арга хэмжээ авч шийдвэрлэсэн юм.  ^[1]

Эх сурвалж: УЕПГ

П.АМГАЛАН

ХНХ-ын сайд асан Т.Аюурсайхан, “Эрдэнэс Тавантолгой” ХК-ийн гүйцэтгэх захирал асан Б.Ганхуяг нарын 11 хүнд холбогдох хэргийг шүүх хурал олны анхаарлын төвд байна.  Уг хэргийн урьдчилсан хэлэлцүүлгийн шүүх хурал товлосон ёсоор өчигдөр Чингэлтэй дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхэд 09:00 эхэлсэн юм. Гэвч урьдчилсан хэлэлцүүлэг эхлэх үеэр яллагдагч Б.Ганхуяг “Миний эрх зүйн байдлыг дордуулж байна” гэх үндэслэлээр  ерөнхий шүүгч Б.Халиунаас татгалзах саналыг тавилаа. Ингээд шүүх хурал 13:30 минут хүртэл хойшилсон юм. Харин хэлэлцүүлгийн үеэр Б.Ганхуяг шүүгчдийг “АТГ-ын заавраар ажиллаж байна” хэмээн үзэж Чингэлтэй дүүргийн нийт шүүгчдээс татгалзаж байгаагаа хэллээ. Ийнхүү түүний тавьсан  хүсэлтийг шийдвэрлэсний дараа  “нүүрсний” гэх тодотголтой шүүх хурлын товыг дахин тогтоохоор боллоо. Ингээд  тус шүүх хурал тодорхойгүй хугацаагаар хойшлогдлоо. Энэ шүүх хурал ийн хоёр дахиа хойшилж буй юм.

Харин өчигдрийн урьдчилсан хэлэлцүүлгийн үеэр ХНХ-ын сайд асан Т.Аюурсайхан, “Эрдэнэс Тавантолгой” ХК-ийн гүйцэтгэх захирал асан Б.Ганхуяг нарын хэлсэн үг, илэрхийлсэн байр суурь анхаарал татав.

Б.Ганхуяг: Нүүрсний жинхэнэ эзэн хаана байгаа вэ, яг юу хийчихэв ээ, тэр 40 их наяд гэж юу вэ гээд бүх асуудал энд яригдах гэж байна

"Эрдэнэс Тавантолгой" ХК-ийн гүйцэтгэх захирал асан Б.Ганхуяг “11 хүнд холбогдох хэргийн урьдчилсан хэлэлцүүлэг болж байна. Энэ хэрэг дотор надтай холбоотой зургаан үйлдэл байгаа.Энэ зургаан үйлдэл дотор нэг шанага ч нүүрсний асуудал байхгүй.  Анх 2023 оны арванхоёрдугаар сарын 8-ны өдөр намайг цагдан хорьсон.Цагдан хорьсон прокурорын тогтоол дээр жагсаал цуглаан зохион байгуулсан, турхирсан, санхүүжүүлсэн гэсэн үндэслэлээр цагдан хорьсон. Есөн сарын хугацаанд надаас нэг ч мэдүүлэг аваагүй.Гэтэл дараа нь нүүрсний хэргийг гаргаж ирсэн.Нүүрстэй холбоотой 50, 60 хэрэг мэдүүлэг аваад л яваад байсан ч нэг нь ч үлдээгүй. Бүх нүүрсний хэрэг гэдэг зүйл ард үлдсэн.Хаана үлдсэн гэдгийг би мэдэхгүй.Энд байгаа зургаан үйлдэл бол хоёр хүнийг танилцуулсантай холбоотой.Хөрөнгө оруулсан, хөрөнгө авсан энийг би  танилцуулсан учраас хэрэг болгож хилсээр тулгаж байгаа.

УИХ дээр  нүүрсний ажлын хэсэг байгуулагдсан.Энэ ажлын хэсэг дээр байнга нүүрс ярьж байна.Гэтэл надтай болон 11 хүнд холбоотой ямар ч хэрэг байхгүй.Намайг цагдан хорьсон шүүгчийн 19 захирамж гарсан.Үүний есийг ерөнхий шүүгч Б.Халиун гаргасан. Яллагдагч миний эрх зүйн асуудлыг дордуулсан маш олон асуудлууд гарсан учраас ерөнхий шүүгчийг  АТГ-ын шууд даалгавраар ажиллаж байгаа гэж бодож байна.

Солонгос руу шилжүүлсэн мөнгө гээд хэвлэлээр өөр мэдээлэл яваад байна. Гадаад битгий хэл дотоодод  шилжүүлсэн  мөнгөтэй холбоотой зүйл энэ хэрэг дотор байхгүй.  Өөр хүмүүсийн хэргийг  тохох гээд байгаа юм уу. Ийм хүндрэлтэй нөхцөл байдал үүссэнучраас Халиун шүүгч гэсэн өөрийнхөө  нөхцөл байдлыг бодоод үүнээс татгалзахыг хүсэж байна. Яагаад гэвэл энэ   нийгэмд тулгамдсан олон зүйлийн хариултыг бий болгох гэж байна.  Хэвлэл мэдээллийн санхүүжилт, иргэний  нийгмийн байгууллагын санхүүжилт, цаашлаад  нүүрсний жинхэнэ эзэн хаана байгаа, яг юу хийчихэв, тэр 40 их наяд юу вэ гээд бүх асуудал энд яригдах гэж байна. Би энэ  улсаас , уурхайчдаас нэг ч төгрөг  хулгайлаагүй. Тэд ч надад итгэж байгаа. Тийм учраас би үнэнчээрээ байсаар байгаад дуусна. Та нар намайг яаж ч  яллах гэсэн би  хэрэг хийгээгүй учраас нэг ч хэрэг  хүлээж чадахгүй” гэв.

Т.Аюурсайхан: Нүүрсний  хэрэгт надтай холбоотой юу байгааг, намайг  юугаар  буруутгах гээд байгааг мэдмээр байна

УИХ-ын гишүүн асан  ХНХ-ын сайд асан Т.Аюурсайхан“Олон сар  нүүрсний хэрэгт холбоотой мэтээр гүтгүүллээ. Сайд, УИХ-ын гишүүнийхээ  албан тушаалаа хүлээлгэж өгөөд асуудал нэг талд гарна  гэх итгэлтэй явж байна. Надад нүүрстэй холбоотой ямар ч асуудал байхгүй. Олон нийт үнэт бодитоор ойлгоосой гэдэг үүднээс анхнаасаа  шүүх  хуралдааныг нээлттэй явуулах нөхцлийг тавьсан цаашдаа ч гэсэн энэ байр суурин дээрээ хатуу байна.  Би нүүрсний сонсгол дээр оролцох хүсэлт гаргана. Үүгээр  есөн сарын хугацаанд нүүрсний  хэрэгт надтай холбоотой юу байгааг, намайг  юугаар  буруутгах гээд байгааг мэдмээр байна.

Энэхүү хуралдааны нүүрсний гэх хэрэгт надтай холбоотой ямар нэгэн суудал байхгүй. Намайг зохион байгуулалттай гэмт бүлэг байгуулсан, бусдыг элсүүлсэн.Үндэслэлгүй хөрөнгөжсөн гэдэг хоёр үндэслэлээр яллагдагчаар татсан.Зохион байгуулалттай гэмт бүлэг байгуулсан бусдыг элсүүлсэн гэх хүний санаанд оромгүй, төсөөлшгүй хэрэг. Шинэчлэлийн хороо нь 2016 оноос хойш үйл ажиллагаа явуулаагүй.Тэр хүртэл улс төрийн намын бугшсан асуудлыг шийдвэрлэх, өөрчлөх, ил тод болгохоор нэгдээд явж байсан.Үндсэн хуулиар хүн эвлэлдэн нэгдэх эрхтэй. Үүний хүрээнд хүнийг тагнах, мөрдөх эрхгүй байдаг. Тэгэхээр энэ заалт нь хүнийг гүтгэн доромжилж харлуулж, олон сар хэлмэгдүүлж буй эрүү шүүлт юм. Гэхдээ үүнийг шударгаар шийднэ гэж үзээд хуулийн байгууллагад иргэний ёсоор шалгуулаад явж байгаа. Нийтийн албан тушаалтан үндэслэлгүй хөрөнгөжсөн бол шалгуулах л хэрэгтэй. Би ч гэсэн шалгуулах гээд явж байна.Намайг авлига авсан гэх үндэслэлээр хангалттай шалгасан.Ямар нэгэн зүйл илрээгүй” гэсэн юм.

Чингэлтэй дүүргийн шүүхийн гадаа болоод дотроос ийм мэдэгдлүүдийг хийсэн. Экспертүүд гэж болох талууд үүнд нэлээд “хүнд” тайлбарыг хийж байна. Түүгээр бол, ямартай ч Б.Ганхуяг ганцаараа нүүрсний асуудлыг үүрээд явахгүйгээр шийджээ. Ер нь ч тэгээд ганц Б.Ганхуяг нүүрсний асуудалд холбогдсон гэвэл түүн шиг худлаа юм байхгүй. Тэгэхээр шүүгч нь таалагдаад шүүх хурал эхэлбэл илэн далангүй ярих шинжтэй боллоо. Хэн хэн тусалж, хэн хэн хэрэгт түлхээд байгааг Б.Ганхуяг хэлэх бололтой. Нэр ус  нь ч халаасанд нь байгаа бололтой. Учир нь тэрбээр энэ удаад нэлээд зоримог, нэг үгээр хэлбэл, маш тайван хийгээд том байгаа нь анзаарагджээ. Ямар нэг том хамгаалалттай, магадгүй, түүнд шүүх ял оноохгүй байж мэднэ. Энэ нь Т.Аюурсайханы өчигдрийн мэдэгдлээс ч харагдсан байгаа юм.

Эх сурвалж: “Зууны мэдээ” сонин

2023 ОНЫ ЕСДҮГЭЭР САРЫН 13. ЛХАГВА ГАРАГ. № 181, 182 (7166, 7167)

С.САРУУЛ

Хамтран ажиллаж хөрөнгө гарган эмнэлэг байгуулсан солонгос эмчээ дээрэмдэн эмнэлгийг нь өөрийн болгосон хэрэгтнүүд худал тайлбар тавьж цаг хожсоор байна.

Тодруулбал, БНСУ-ын иргэнээс “Монгол Хьюндай” эмнэлгийг “дээрэмдсэн” гэх хэрэг залхтал яригдаж байгаа. Олон нийтийн шахалт шаардлагаар арайхийж хууль хяналтын байгууллага руу шилжиж өнгөрсөн хавар хэлэлцэж эхэлтэл  Баянгол дүүргийн анхан шатны шүүхэд буцаасан. Үүнээс хойш бараг хагас жил болсон ч шүүх хурал хойшилсоор байв. Тодруулбал, өнгөрсөн оны аравдугаар сард Баянгол дүүргийн анхан шатны шүүхээс залилан хийсэн эмч нарын талд шийдвэр гарсныг эсэргүүцэн хөрөнгө оруулагчид давж заалдсаны дүнд хэргийн анхан шатны шүүх рүү буцаасан. Гэтэл энэ хэргийг шүүх дараагийн шатны хурал олон удаа хойшилсоор энэ пүрэв гаригт товлогдоод байна.Хөрөнгө оруулагчдыг залхааж, шүүх байгууллагын шударга эсэхэд эргэлзээ үүсгэж байгаа энэ процесс дуусаж шүүх хурал товлогдсон хугацаандаа болох эсэх нь энэ удаагийн шүүх хурлаар тодорхой болох юм. Олон нийт, гадны хөрөнгө оруулагчид ч анхааралтай ажиглаж байгаа нь лав.

Гадаадын хөрөнгө оруулагчийг үгсэн хуйвалдаж хохироож, хөрөнгийг нь дээрэмдсэн энэ хэргийг шүүх процесс хэдэн жил дамнан үргэлжилж, одоо ч элдэв шалтгаан тохиож шийдвэр гарахгүй сунжирсаар байна. Өмнө нь хэвлэлүүдээр олон удаа мэдээлж байсан энэ хэргийг дахин сануулахад “...ГССҮТ-д эрх бүхий албан тушаал хашиж явсан Д.Мөнхбат, хамт ажиллаж байсан эмч Д.Баасанжав нар нь БНСУ-ын хөрөнгө оруулагч, “Ириүм” ХХК-ийн захирал эмч Ким Бу Собыг залилан хөрөнгийг нь завшсан. Байгуулсан эмнэлэгт нь ажиллаж байгаад солонгос хөрөнгө оруулагчийнхаа тушаалаар “Монгол Хьюндай” эмнэлгийн ажлаасаа чөлөөлөгдсөн ч компанийнхаа дансанд бүртгэлтэй 150 гаруй нэр төрлийн 399 ширхэг, гурван тэрбум гаруй төгрөгийн үнэтэй эмнэлгийн тоног төхөөрөмжийг завшсан хэрэгт холбогдсон асуудал.Хууль бусаар, хулгай луйврын замаар авсан эл тоног төхөөрөмжийг ГССҮТ-д хамт ажиллаж, байсан эмч Д.Баасанжавтай хамтран байгуулсан “Эм Би Жи Мед” ХХК-ийн хөрөнгө мэтээр бүртгэсэн. Д.Баасанжав нь Д.Мөнхбатыг “Эм Би Жи Мед” ХХК-ийн захирлаар ажиллахад “Монгол Хьюндай” эмнэлгийн даргаар ажилласан. Улмаар хамтдаа “Эм Би Жи” ХХК-ийг байгуулахад захирал нь болсон. Тэд хамтдаа луйвардаж авсан тоног төхөөрөмжүүдээ банкны зээлийн барьцаанд тавин 4.9 тэрбум төгрөг зээлсэн. Д.Мөнхбат, Д.Баасанжав нарын үйлдлийн улмаас дэлхийн шилдэг мэс засалчдын нэг, хөрөнгө оруулагч БНСУ-ын нэр бүхий эмч Монголд үйл ажиллагаа явуулахаа больсон. Учир нь хөрөнгө оруулагч солонгос эмчийг хууль хяналтын байгууллагаар шалгуулах зэргээр дарамталсаар явуулсан” гээд олон баримт бичигддэг.

Түүнчлэн Д.Мөнхбат нар нь 2017 оны сүүлчээр өөрсдийн хамаарал бүхий хүмүүсийн эзэмшлийн “Эм Би Жи” ХХК-ийн нэр дээр эрүүл мэндийн чиглэлээр мэргэжлийн үйл ажиллагаа эрхлэх тусгай зөвшөөрөл авсан. Үүнээс нэг сарын дараа “Эм Би Эс Мед” ХХК-ийн харьяа “Монгол Хьюндай” эмнэлэгийн эрүүл мэндийн чиглэлээр мэргэжлийн үйл ажиллагаа эрхлэх тусгай зөвшөөрлийг хүчингүй болгуулжээ. Нэг үгээр хэлбэл, тэд ийм хууль бус аргаар БНСУ-ын иргэн Ким Бу Собын хамаарал бүхий компанийн эзэмшлийн “Эм Би Эс Мед” ХХК-ийн харьяа “Монгол Хьюндай” эмнэлгийн байрны гадна хаягийг “Эм Би Жи” болгон өөрчилсөн. Үүнээс өөрөөр наад зах нь хөрөнгө мөнгөтэй холбоотой ямар нэг зүйл хийлгүй зүгээр сууж байгаад бүхэл бүтэн эмнэлэгтэй болсон байдаг. Тэгээд бүр түүнийхээ эзэн суусан юм.

Эх сурвалж: “Зууны мэдээ” сонин

2023 ОНЫ ЕСДҮГЭЭР САРЫН 13. ЛХАГВА ГАРАГ. № 181, 182 (7166, 7167)

Гэвч үнэн хэрэгтээ тэрээр АТГ-т шалгагдаж эхэлмэгцээ буюу хилийн хориг тавигдахаас урьтан Австрали руу оргон зайлсан байсан нь энэ ажээ.

Яармаг буюу Наадамчдын замын нэгдүгээр эгнээг нийтийн тээвэрт зориулан чөлөөлж, хаалт тавьсан. Харин өнгөрсөн шөнө согтуугаар тээврийн хэрэгсэл жолоодож явсан этгээд хаалтуудыг мөргөөд зугтжээ. Үүний улмаас 18 хайс дахин ашиглах боломжгүйгээр эвдэрсэн байна.

Тухайн этгээдийг Хан-Уул дүүргийн Замын цагдаагийн алба хаагчид эрэн сурвалжилж, өнөөдөр үүрээр олж тогтоожээ.

Согтуугаар тээврийн хэрэгсэл жолоодсон этгээд Яармагт тавьсан хаалтыг мөргөөд зугтсаныг ХУДЗЦХ-ийн алба хаагчид эрэн сурвалжилж үүрээр олж тогтоон шалгаж байна. Ослын улмаас 18 хайс ашиглах боломжгүй болсон. pic.twitter.com/NnDh5GRMB8 ^[2]

— Ч.Батзориг (@Batzorig0014) September 11, 2023 ^[3]

Т.САЙХАН

“Шүүх хийгээд шүүгчийн хараат бус, бие даасан байдал”, “Шүүхийн шинэчлэл”, “Шүүхэд итгэх олон нийтийн итгэл”-ийн талаар бид олон жил ярьж байна. Шүүхийн хуулиудад байсгээд л хуулийн өөрчлөлт хийдэг. Тэр болгон нь шүүхийг шинэчлэх зорилготой. Гээд үр дүнд хүрдэг үү. Хараат бус, бие даасан байдал нь дээрддэггүй. Хэвээрээ л дуулдсаар... Шүүхэд итгэх итгэл жил ирэх тутам унасаар... Судалгааны дүнгүүд үүнийг нотолсоор...

Сарын дараа эхлэх УИХ-ын намрын ээлжит чуулганы хэлэлцэх асуудлын 58 дугаарт Шүүх байгуулах тухай хуулийн төслийн шинэчилсэн найруулгыг хэлэлцэхээр зоожээ. Үүнийг хэлэлцэнэ. Батална. Тэгээд хэрэгжүүлнэ. Шүүхэд хөдөлгөөн орно. Бужигнаан гэмээр үйл явц өрнөнө.

Үүнтэй зэрэгцээд шүүхтэй холбоотой бас нэг томоохон үйл явдал өрнөхөөр болоод байна. УИХ-ын нэр бүхий гишүүд “С.Баярцогтыг шүүсэн шүүхийн шийдвэрийг хууль бусаар зассан” асуудлыг хөнджээ. Эрхэм гишүүд энэхүү “дабль стандарт”-аар нийтийн сонсгол хийхээр гарын үсэг цуглуулж эхэлжээ. Тэр нь энэ долоо хоногоос эрчимжих бололтой.

Ер нь бол С.Баярцогтод холбогдох асуудлыг гурван шатны шүүх шийдсэн. Харин үүнийг нь Дээд шүүхийн хоёр шүүгчийн тусгай саналаар дахин хэлэлцээд мөрдөн байцаалтад буцаасан. АТГ-ынхан дахин мөрдөж шалгаад хэрэгсэхгүй болгох саналыг НПГ-т илгээсэн. Прокурор түүнийг нь ёсоор болгосон. Энэ явдал өнгөрсөн жилийн наадмын өмнө болж өнгөрсөн байдаг.

С.Баярцогтын хэрэг хэмээх энэ кэйс нийгэмд нэлээд шуугиан тарьсан. Урьд өмнө Монголын шүүхийн түүхэнд ийм явдал болж байсангүй. Гурван шатны шүүхээр шийдэгдсэн хэргийг дахиж мөрдөн байцаалтад буцаагаад хэрэгсэхгүй болгож байсан түүх байхгүй. Энэ талаар улстөрчид нэг их ярьдаггүй. Харин хуульчид үе үе дуугардаг. Тухайлбал, хуульч Г.Ганзориг хоёр жилийн өмнө С.Баярцогтын хэргээр жишээлж байгаад “Аливаа шүүхийн шийдвэр нь төгсгөлийн буюу эцсийн байх зарчимтай. Англиар “Finality of Judgement” гэдэг. Шүүхийн эцсийн шийдвэр гарсны дараа хэн нэгэн этгээд түүнийг өөрийн таалалд нийцүүлэн дураараа хүчингүй болгох, өөрчлөхөөс хориглосон агуулгаараа, энэ нь ардчилсан нийгмийн шүүгчийн хараат бус байдлын алтан зарчимд тооцогддог. ...Ерөнхий шүүгч, шүүх эрх мэдлийн байгууллагын үйл ажиллагаанд хөндлөнгөөс оролцож байгаа нь шүүгчийн хараат бус байдлыг зөрчиж байгаа хэрэг юм. Ерөнхий шүүгч, “шүүхийн хаан” биш. Тиймээс тэрбээр зөвхөн бусад шүүгчийн л адил эрх мэдэл эдлэх ёстой” хэмээн бичиж нийтлүүлж байв.

Тэгвэл С.Баярцогт яг ямар асуудалд холбогдсон бэ. Шүүх түүнийг нь хэрхэн шийдсэн бэ.

2019.1.25. АТГ-ын Мөрдөн шалгах хэлтсийн дарга, эрхэлсэн комиссар Э.Идэрцог "Сангийн сайд асан С.Баярцогт  Оюу толгойн гэрээг байгуулахаасаа өмнө тус компанийн хөрөнгө оруулагч “Айвенхоу Майнз Монголиа Инк”, “Айвенхоу Майнз Лимитед”, “Рио Тинто Интернэшнл Холдингс Лимитед” компанийн талын хувьцааг эзэмшиж байсан гэдэг нь шалгалтаар тогтоогдсон.  Харин гэрээг үзэглэж,  компанийн үйл ажиллагаа эхлэх үед өөрийн ашгаа хүртээд эргүүлэн хувьцаагаа зарсан байдаг. Ингэж өөртөө давуу байдал олж авч их хэмжээний ашиг олсон гэдэг нь хамтарсан шалгалтын хүрээнд тогтоогдсон. Өөрт байгаа давуу байдлаа ашиглаж, өөртөө ашиг олсон гэх үндэслэлээр шалгаж байна” гэж мэдэгдсэн.

2019.11.11. АТГ-аас “Оюу толгойн гэрээтэй холбоотой С.Баяр, Ч.Сайханбилэг, С.Баярцогт нарт холбогдох хэрэг, шүүхэд шилжүүлэх саналтай прокурорт шилжүүлсэн байна” хэмээн мэдээлэв.

2020.7.17. Чингэлтэй дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүх хэргийг хэлэлцээд С.Баярцогтыг эрх мэдэл буюу албан тушаалын байдлаа урвуулан ашиглах гэмт хэргийг давтан үйлдсэн, үндэслэлгүйгээр хөрөнгөжсөн, гэмт хэргийн улмаас олсон хөрөнгө мөнгө, орлогын эх үүсвэрийг нуун далдалж мөнгө угаасан гэмт хэргийг тус тус үйлдсэн гэм буруутайд тооцож, 2002 оны Эрүүгийн хуулийн 263 дугаар зүйлийн 263.2, 2015 оны Эрүүгийн хуулийн 18.6 дугаар зүйлийн 2.3, 22.10 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар нийтийн албанд томилогдох эрхийг 5 жилийн хугацаагаар хасаж, нийт 10 жил хорих ял эдлүүлэхээр шийдвэрлэжээ. С.Баярцогтоос гэмт хэрэг үйлдэх замаар олсон орлого болон үндэслэлгүйгээр хөрөнгөжсөн биет хөрөнгийг хурааж, улсын орлогод оруулахаар шийдвэрлэсэн юм.

2020.12.3. Нийслэлийн Эрүүгийн хэргийн давж заалдах шатны шүүх уг хэргийг хянан хэлэлцээд прокуророос С.Баярцогтод 2002 оны Эрүүгийн хуулийн 263 дугаар зүйлийн 263.2 дахь хэсэгт зааснаар яллах дүгнэлт үйлдэж ирүүлсэн хэргээс “Оюу толгой” ордыг ашиглах хөрөнгө оруулагчтай хэлэлцээ хийх ажлын хэсгийн орлогчоор томилогдон ажиллахдаа албан тушаалын байдлаа урвуулан, өөрийн эхнэр Ч.Нарантуяагийн хувьцаа эзэмшдэг нэр бүхий компаниудаар дамжуулж их хэмжээний орлого олж, Монгол Улсад хүнд хор уршиг учруулсан гэх хэргийг гэмт хэргийн шинжгүй гэсэн үндэслэлээр хэрэгсэхгүй болгосон. Улмаар С.Баярцогтод холбогдох хэргийн зүйлчлэлийг өөрчилж, 2015 оны Эрүүгийн хуулийн 22.1 дүгээр зүйлийн 1, 18.6 дугаар зүйлийн 2.3, 22.10 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар нийтийн албанд томилогдох эрхийг 5 жилийн хугацаагаар хасаж, нийт 4 жил 8 сар хорих ял эдлүүлэхээр шийдвэрлэсэн.

2021.1.13. УЕПГ-аас 2020 онд хяналт тавьж шүүхээр шийдвэрлэсэн 48 хэрэгт 21 тэрбум 586 сая төгрөгийн хууль бус хөрөнгийг хурааж, улсын орлого болгох шүүхийн шийдвэр гарсан талаар мэдээлсэн. Энэ үеэр “С.Баярцогтоос дөрвөн тэрбум 10 сая төгрөг, гурван үл хөдлөх эд хөрөнгийг хураах шийдвэр гаргасан” гэж байв.

2021.5.19. Дээд шүүхийн хяналтын шатны эрүүгийн хэргийн шүүх хуралдаанаар С.Баярцогт нарын таван хүнд холбогдох 470 хавтас хэргийг шүүгдэгч нар, тэдний өмгөөлөгчдийн гаргасан гомдлын дагуу хянан хэлэлцсэн. Ингээд С.Баярцогтын нийт эдлэх ялыг нийтийн албан тушаалд томилогдох эрхийг 3 жилийн хугацаагаар хасаж, 4 жил 8 сар хорих ялаар тогтоов. Мөн С.Баярцогтоос 1 345 876 ам.долларыг шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх өдрийн төгрөгийн ханшаар тооцон гаргуулж, улсын орлогод оруулахаар шийдвэрлэсэн. С.Баярцогтод холбогдох 2015 оны Эрүүгийн хуулийн 22.10 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан /үндэслэлгүйгээр хөрөнгөжих/ гэмт хэргийг тус хуулийн 18.6 дугаар зүйлийн 2.3 дахь хэсэгт заасан /мөнгө угаах/ гэмт хэрэгт нэгтгэн зүйлчилж, түүнд 2002 оны Эрүүгийн хуулийн 263 дугаар зүйлийн 263.2, 2015 оны Эрүүгийн хуулийн 18.6 дугаар зүйлийн 2.3 дахь хэсэгт зааснаар дээрх шийдвэрийг гаргасан байдаг. Харин Дээд шүүхийн дээрх хуралдааны үеэр тус шүүхийн Эрүүгийн танхимын шүүгч Д.Эрдэнэбалсүрэн, Б.Амарбаясгалан нар “С.Баярцогтыг гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруутай болох нь хөдөлбөргүй батлагдаагүй. Хэрэгт нэмэлт мөрдөн байцаалтын ажиллагаа явуулсны дараа хэргийг эцэслэн шийдвэрлэх нь зүйтэй” гэсэн тусгай санал гаргажээ.

2021.7.19. Хоёр шүүгчийн тусгай саналын дагуу Дээд шүүхийн Эрүүгийн хэргийн танхим дахин бүрэлдэхүүнээрээ хуралдаж, С.Баярцогт нарын нэр бүхий таван хүнд холбогдох эрүүгийн хэргийн анхан, давж заалдах болон хяналтын шатны шүүхийн шийдвэрийн С.Баярцогтод холбогдох хэсгийг бүхэлд нь хүчингүй болгов. Улмаар түүний хэргийг тусгаарлаад, нэмэлт мөрдөн байцаалт хийлгэхээр прокурорт буцаахаар шийдвэрлэсэн. Ингэхдээ “Хяналтын шатны шүүхийн шийдвэр гаргахад оролцсон хоёр шүүгчийн тусгай санал хууль ёсны бөгөөд үндэслэлтэй, хяналтын шатны шүүх яллах дүгнэлтийн хүрээнээс хальж шийдвэр гаргасан бөгөөд прокурор, шүүх хэргийн үйл баримтад хууль зүйн дүгнэлт хийхдээ хуульд заасан гэмт хэргийн шинжийн аль нь тогтоогдсон болохыг зааглан тогтоож, дүгнэлт хийж чадаагүй, үүнийг шүүх хуралдаанаар нөхөн гүйцэтгэх боломжгүй,  дээрх өрсөлдөх хэм хэмжээний ялгаатай шинж, гэмт хэргийн нөхцөл байдлыг шалгаж, тодорхойлж тогтоогоогүй зөрчил нь шүүхийн шийдвэрт нөлөөлсөн” гэж үзсэн байдаг.

2022.6.10. АТГ-аас С.Баярцогтын хэргийг хэрэгсэхгүй болгох санал гаргаж, түүнийгээ НПГ-т хүргүүлэв.

2022.6.13. НПГ-аас С.Баярцогтод холбогдох эрүүгийн 170200... ... ... дугаартай хэргийг хэрэгсэхгүй болгох тогтоол гаргав.

2022.7.6.  УЕПГ-аас мэдээлэл хийж “С.Баярцогтод холбогдох хэргийг 2021 оны долдугаар сарын 11-ний өдөр Дээд шүүхийн хяналтын шатны эрүүгийн хэргийн шүүгчдийн нэгдсэн хуралдаанаас тус хэргийг нэмэлт мөрдөн байцаалтын ажиллагаа хийлгүүлэхээр буцаасан. Улмаар мөрдөх байгууллагаас хэргийг хэрэгсэхгүй болгох саналтай НПГ-т ирүүлсэн. Манайхаас хянаж үзээд мөрдөн шалгах ажиллагаагаар дээрх нөхцөл байдал тогтоогдоогүй. Тиймээс хэргийг хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэсэн” гэж мэдээлсэн байдаг.

Энэ асуудлаар Ерөнхийлөгч асан эрхэм, УИХ-ын гишүүн, хуульч зэрэг хэд хэдэн субьект өнгөрсөн хугацаанд Цэцэд хандсан. Тэд Цэцэд “Гурван шатны шүүхийн шийдвэрийг хууль бусаар засчихлаа” гэсэн агуулга бүхий мэдээллийг гаргаж байв. Тухайлбал, УИХ-ын гишүүн С.Ганбаатар 2023 оны хоёрдугаар сарын 9-нд “Монголд хууль эрхийн байгууллагууд нь хуулиа зөрчдөг болоод байна. Хамгийн гол нь С.Баярцогтын асуудал дээр, Оюу толгойн асуудал дээр Дээд шүүхийн ерөнхий шүүгчийн оролцоотойгоор хууль бус шийдвэр гарсан. Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай 2021оны нэгдүгээр сарын 15-ны өдөр хүчингүй болсон хуулиар С.Баярцогт нарт холбогдох хэргийг хүчингүй болгосон. Энэ асуудлыг Цэцэд өгч байна. Дээд шүүхийн ерөнхий шүүгч гурван зүйл заалтыг зөрчсөн. Үндсэн хуулийн “Шударга ёс хууль дээдлэх төрийн үйл ажиллагааны үндсэн зарчим мөн” гэдгийг зөрчсөн. Үндсэн хууль, зарлиг, төрийн байгууллагын бусад шийдвэрүүд нь шүүхийн ерөнхий шүүгчид ч гэсэн хамааралтай” гэж байсан юм.

Эх сурвалж: “Зууны мэдээ” сонин

2023 ОНЫ ЕСДҮГЭЭР САРЫН 11. ДАВАА ГАРАГ. № 179 (7164)