З.БАТЦЭЦЭГ

 

2024 оны зургаадугаар сарын 13-нд Москва хотноо Кино, Телевизийн Продюсеруудын Холбооны (AПKиT) XI шагнал гардуулах ёслолын ажиллагааг жүжигчин Гоша Куценко, Елизавета Базыкина, Анна Снаткина, Виктор Васильев нар удирдан явуулсан байна.

AПKиT шагнал гардуулах ёслолын үеэр уламжлал ёсоор тэд ялагчдыг өргөмжлөөд зогсохгүй Оросын кино урлагийн салбарын талаар маш их ярьдаг. Ёслолын өмнөхөн продюсер Нелли Яралова (Ритаг хөнөө”, “Дүрэмгүй”, “Казанова”), Инесса Юрченко (“Невский", "Шеф", "Нэгдүгээр тусгай тасаг", "Манай тусгайгийнхан") болон Анастасия Шипулина ("Сониуч Варвара", "Эффект домино ", "Би чиний нууцыг мэднэ") нар ярилцлага өгсөн байна. Хил хязгааргүй урлаг болох кино урлагийн салбарын ирээдүйн талаар эмэгтэй продюссерүүдийн хэлсэн үг Монголын мэргэжил нэгтнүүд, кино сонирхогчдод сонин байх болов уу гэдэг үүднээс орчуулан хүргэж байна.

-2022 онд Оросын кино урлаг дэлхийн бусад орнуудаас тасарчээ. Одоо ямар чиглэлээр хөгжиж байна вэ?

-Инесса Юрченко: "Дэлхийн бусад ертөнцөөс тасарсан" гэдэг нь хэтрүүлэг юм. Хэрэв бид бусад улс орнуудтай хамтарсан үйлдвэрлэл, төслүүдийг цаашид сурталчлах талаар ярих юм бол ерөнхийдөө эдийн засгийн бүх салбарын нэгэн адил баруунаас зүүн рүү чиглэсэн чиглэл өөрчлөгдсөн. ОХУ-ын кино үйлдвэрлэлийн дотоод хөгжлийн хувьд бүх форматаар динамик байна. Манай сериал үйлдвэрлэл одоогоор гадаадынхтай өрсөлдөх чадвартай, зарим талаараа илүү сайн байгаа гэж бид харж байна. Өнөөдөр Оросын үзэгчид маш их сонголттой байна. Ихэнхдээ онлайн кино театрт алдартай үнэтэй төслүүд телевиз дээр ажилладаггүй бөгөөд харин бага төсөвтэй төслүүдийг аль алинд нь улс даяар үздэг.

-Анастасия Шипулина: Оросын кино урлагийн хувьд энэ удаад хөгжлийн ноцтой түлхэц болсон гэдэгт би итгэдэг. Гадаадын бүтээлүүд хаалттай болж, бүх хүчин чармайлт Оросын зах зээлд чиглэсэн. Тэд үйлдвэрлэлд их хэмжээний хөрөнгө оруулалт хийж, маш нарийн төвөгтэй, зоримог төслүүдийн зураг авалтыг эхлүүлсэн. Бид Холливудтай өрсөлдөхөө больсон, бид өөрсдөө Холливуд болсон. Илүү олон оригинал кино, телевизийн олон ангит кино үйлдвэрлэдэг платформууд гарч ирсэн бөгөөд тэдний тоо жил бүр нэмэгдсээр байна. Энэ бүх хүчин чармайлт үр дүнд хүрсэн. Үзэгчид Оросын кино урлагийг дэмжиж байна. Тэгэхээр Оросын кино урлагт болж буй үйл явдал зөвхөн ашиг тустай гэж би бодож байна.

-Нелли Яралова: Хэрэв бид олон үзэгчтэй киноны хүрээнд ярьж байгаа бол тэр зорилго, зорилгодоо илүү анхаарч, үзэгчдийг илүү нарийвчлалтай сонсохыг хичээдэг. Эзлэхүүнээ нэмэгдүүлж, зах зээлд багагүй хувийг эзэлдэг. Нэгэн удаа гадаадын төслүүд эфирээс гарах үед телевизийн олон ангит кинонд ийм зүйл тохиолдсон.

 

-"Аавын охид", "Универ. 13 жилийн дараа” гээд Оросын кино урлагт хуучин кино дахин ирсэн нь юутай холбоотой вэ?

-Анастасия Шипулина: Энэ бол зүгээр л дурсамж гэж би бодохгүй байна. Агуулгын хэмжээ нэмэгдэж, зах зээлийг зөвхөн анхны кино, телевизийн цувралаар дүүргэх боломжгүй болсон. Энэ нь нэг удаагийн ховор бүтээгдэхүүн хэвээр байгаа бөгөөд та жилд хэдэн мянган гайхалтай төсөл хийж чадахгүй. Тиймээс продюсерууд үзэгчдийг өөр аргаар сонирхох боломжийг хайж эхлэв. Тэгээд бид шийдсэн- яагаад аль хэдийн үзэгчдийн дунд амжилттай болсон түүхүүдийг хөгжүүлж, дахин зураг авалтанд оруулж болохгүй гэж? Эцсийн эцэст, "Аавын охид" кинонд юугаараа сайн бэ? Шинэ үзэгчдэд зориулж орчин үеийн хэлээр дахин өгүүлсэн. Хуучин түүх үе үеийнхнийг шинэ хэлбэрээр нэгтгэж, ахмад настнуудад дурсамж төрүүлж, залуу үеийнхэн нь тэдний насан дээр эцэг эх нь яаж амьдарч байсныг сонирхож эхлэв. Жишээлбэл, миний хүү хуучин Зөвлөлтийн хүүхэлдэйн киног үзэх дуртай. Тэр надаас "Чи бас үүнийг үзсэн үү?" гэж асуудаг. Тэгээд би "Мэдээж, би үүнийг л үзэж өссөн" гэж хариулдаг.

-Нелли Яралова: Энэ бол дурсахуйн тухай биш, харин үзэгчид олон жилийн туршид зуршилтай болсон сайн сайхны тухай юм. Мөн энэ нь зөвхөн манай улсад тохиолддоггүй. АНУ-д тэд мөн дэлхийн хитүүд, тухайлбал "Sex and the city" киноны үргэлжлэлийг хийж байна. Одоо ерөнхийдөө хуучин сериал, шинэ "оригинал"-ын тухай яриа өрнөж байна, учир нь хүмүүс интернетээр ч гэсэн хуучин сериалуудыг маш их таашаалтайгаар үздэг. Энэ энгийн үзэгдэл.

-Хүн бүхэнд танил түүхийн үргэлжлэл эсвэл хэнд ч үл мэдэгдэх ямар төслүүдтэй хамтран ажиллах нь продюсерийн хувьд илүү сонирхолтой байдаг вэ?

-Инесса Юрченко: Триикс Медиа кино компани Орост ийм олон тооны урт франчайз үйлдвэрлэдэг цорын ганц компани юм. Эдгээр нь "Литейный", "Невский", "Шеф", "Чужой район", "Условный мент", "Великолепная пятёрка", "Наш спецназ", "Крепкие орешки" болон бусад олон цуврал юм. Өөрөөр хэлбэл, бид хэд хэдэн улирлаас бүрдсэн олон ангит кино бүтээх мэргэжилтнүүд юм. Тийм ээ, бид амжилтад хүрсэн. Үүний зэрэгцээ би хувьдаа шинэ төслүүдтэй ажиллах нь илүү сонирхолтой санагддаг. Захиалагчид хамтдаа санаа гаргахыг хүсэх нь миний хувьд чухал. Үүнтэй холбогдуулан би Тавдугаар суваг, түүний хүчирхэг бүтээлч багтай хамтран төсөл хэрэгжүүлэх сонирхолтой байна. Хамтдаа шинэ санаа гаргахад үргэлж бэлэн байдаг Газпром-Медиа Холдингийн бүтээлч хамт олонтой ажиллах нь надад маш их урам зориг өгсөн.

-Анастасия Шипулина: Хоёулаа сонирхолтой. Гэхдээ мэдээж шинэ түүхүүд их гоё байдаг. Шинэ ертөнцийг нээх, шинэ зүйл зохион бүтээх ... Гэхдээ танил, дуртай төслүүдээ үргэлжлүүлэх нь бас гайхалтай юм! Продюсерын амжилт бол түүхийг аль болох удаан үргэлжлүүлэхэд оршдог. Хэрэв та үзэгчдийн хайрыг татаж чадсан бол, хэрэв тэд үргэлжлэлийг хүсч байвал энэ нь продюсерийн шагнал юм.

-Нелли Яралова: Хэрэв та продюсерийн хувьд телевизийн суваг эсвэл платформ шинэ улирлаар шинэчлэгдэх төсөлтэй бол та гайхалтай, амжилттай продюсер, мэдээжийн хэрэг, энэ нь гайхалтай, ач холбогдолтой, тааламжтай. Шинэ бүхэн үргэлж сэтгэл хөдөлгөж, урам зориг өгдөг. Та хамт олонтойгоо хамт үзэгчдэд зориулж шинэ сайхан түүхийг бүтээж, шинэ санаа, хэрэгжилтийн гарал үүслийн эхэнд зогсох нь мэдээжийн хэрэг, энэ нь маш их урам зориг өгдөг.

-Орчин үеийн Оросын үзэгчид юу хүсч байна вэ?

-Инесса Юрченко: Үзэгчид үргэлж өөр байсан. Бүх төрөл зүйл эрэлт хэрэгцээтэй байдаг. Гэхдээ ямар ч тохиолдолд нэн тэргүүнд детектив эзэлдэг. Үүнийг бид Mediascope, Kinopoisk Pro Index, түүнчлэн Олон нийтийн санаа бодлыг судлах Бүх Оросын төвийн судалгаагаар харж байна. Тэдний мэдээллээр Триикс Медиа кино компанийн детектив франчайзууд оросуудын дунд хамгийн алдартай 10 телевизийн цувралд багтжээ.

-Анастасия Шипулина: Үзэгч юу хүсч байгаагаас шууд хамаардаг. Өнөөдөр тэр уйлмаар байна, маргааш тэр инээмээр байна. Ямар нэгэн тодорхой жанрын тухай биш, зохиолын чанарын тухай ярих нь илүү зөв юм. Мөн ямар төрөлд багтах нь хоёрдугаарт тавигддаг. Та үзэгчийг хуурч чадахгүй. Хэрэв түүх нь сонирхолтой бөгөөд чин сэтгэлээсээ бол хүмүүс үүнийг үзэх болно.

-Шинэ кино, олон ангит кино бүтээх шатандаа байгаа продюсерийн ажлыг юутай зүйрлэх вэ?

-Инесса Юрченко: Пандорагийн хайрцгийг онгойлгож байгаа мэт санагддаг. Кино, цуврал бүтээх ямар ч үе шатанд таныг юу хүлээж байгааг та хэзээ ч мэдэхгүй. Сайн муу аль аль нь боломжтой. Үүнээс гадна та эцсийн үр дүнг хэзээ ч мэдэхгүй. Тийм ээ, мэргэжлийн хувьд тэр чамаас хамаардаг, гэхдээ хамгийн чухал зүйл бол үзэгчийн хайрыг таамаглахад маш хэцүү байдаг. Мэдээжийн хэрэг, та маркетингийн хөдөлгөөнөөр дамжуулан түүнд нөлөөлөхийг оролдож болно.

Жишээ нь, зар сурталчилгаанд ноцтой хөрөнгө оруулалт хийсний улмаас дунд зэргийн цувралыг сайхан харагдуулж болдог. Орост энэ бүхнийг гадаадаас дутахааргүй хийж сурсан. Гэхдээ энэ бүхэн богино настай. Өөрөөр хэлбэл, хэрэв танд зохих санхүүжилт байгаа бол та мэдээллийн шуугиан үүсгэж, үзэгчдийн дунд түр зуурын сонирхлыг төрүүлж чадна. Дараа нь та сэтгэлийн хөөрлөө зохиомлоор хадгалах гэж хичнээн хичээсэн ч та тэднийг хуурч чадахгүй. Дадлагаас харахад сайн телевизийн цувралыг үзэгчид хүлээн зөвшөөрөх нь зөвхөн франчайзаар баталгааждаг.

-Анастасия Шипулина: Шинэ хүүхэд төрөхтэй адил юм. Илүү энгийн үгээр бол стартап шиг. Шинэ төсөл бол үргэлж сонирхолтой, ер бусын, онцгой зүйл юм. Продюсер өөрөө сонирхож эхэлбэл түүнийг үзэгчдэд хүргэх хүслийг төрүүлдэг. Энэ бол шинэ ертөнц бөгөөд та түүний анхдагч.

-Нелли Яралова: Би удирдаач мэргэжилтэй, ер нь бол юу ч өөрчлөгдөөгүй гэж хэлж болно! Та олон янзын үйл явцыг зохицуулдаг бөгөөд ихэнхдээ та өөрөө тэдний ихэнхийг санаачлагч, бүтээгч байдаг. Танд баг бий, гэхдээ та бүтээлч алсын хараатай байж, санхүү, стратегийн сэтгэлгээг төлөвлөж, удирдаж, хариуцдаг. Энэ нь бие даасан төсөл болон компанийг бүхэлд нь хамарна.

-Удаан хугацаанд продюсер бол эр хүний ​​ажил гэж үздэг байсан. Эмэгтэй хүн кино урлагт хөл тавихад хэцүү байдаг уу?

-Инесса Юрченко: Үгүй ээ, хэцүү биш. Чи зүгээр л эрэгтэй хүний ​​ертөнцөд эмэгтэй хүн хэвээр үлдэх хэрэгтэй. Гол нь ухаантай, шатар тоглох чадвартай байх хэрэгтэй.

-Анастасия Шипулина: Миний хувьд чи эмэгтэй юм байна гээд ажлаас татгалзаж байсан тохиолдол байхгүй. Продюсер ямар хүйстэй байх нь хамаагүй юм шиг надад санагддаг. Хэрэв та сонирхолтой, эрч хүчтэй, шаргуу ажиллахад бэлэн, бусдыг бадрааж чаддаг хүн байвал бүх зүйл бүтнэ! Продюсер өөрийн төслүүдээрээ амьдардаг. Ер нь кино урлагт зураглаач, найруулагч, гэрэлтүүлгийн техникч хүртэл эмэгтэйчүүд олширч байна. Амжилт нь хүйсийн асуудал биш, мэргэжилдээ хайртай байх явдал юм. Шууд утгаараа “Би зорилгоо харж байна, би өөртөө итгэдэг, би урагшлахад бэлэн! Тэгэхээр “Эмэгтэй хүнд боломж байхгүй” гэдэг нь кино урлагийн салбарын тухай биш юм.

-Нелли Яралова: Ерөнхийдөө олон салбарт эрэгтэйчүүд үнэмлэхүй давамгайлж байгаа бөгөөд энэ нь хэвийн үзэгдэл юм. Удаан хугацааны турш би өөрөө жишээлбэл эмэгтэй найруулагч нартай ажиллахаас зайлсхийсэн бөгөөд хэдхэн жилийн өмнө би хэд хэдэн сонирхолтой, авъяаслаг эмэгтэйчүүдийг олж мэдсэн. Магадгүй манай салбар эрэгтэйчүүд тоон үзүүлэлтээрээ илүү ч,  эмэгтэйчүүдэд хэн ч саад тотгор учруулдаггүй. Миний хувьд продюсер бол юуны түрүүнд бизнес эрхлэгч, тиймээс ч манай хүрээнийхэн нарийссан, ялангуяа бизнесээ бүрэн бие даан явуулдаг, холдинг компанид харьяалагддаггүй, ямар ч тогтолцоонд ордоггүй үйлдвэрлэгчид илүү нарийссан.

-Продюсер гэдэг нь олон ажил хариуцдаг хүн юм. Хамгийн хэцүү нь юу вэ, хамгийн сонирхолтой нь юу вэ?

-Инесса Юрченко: Миний хувьд продюсерийн мэргэжлийн техникийн бүрэлдэхүүн хэсэг нэлээд хэцүү байдаг. Тиймээс Триикс Медиа кино компани нь хоёр үүсгэн байгуулагчтай - би болон миний хамтрагч Сергей Щеглов нар тоног төхөөрөмж, технологитой холбоотой бүх нарийн ширийн зүйлс, нюансуудыг мэддэг. Надад хамгийн сонирхолтой зүйл бол дүр бүтээх явдал юм. Хамгийн сонирхолтой зүйл бол танихгүй жүжигчнийг аваад од болгох явдал. Жижиг хотын театрын тайзан дээр тоглож байгаад тэр нэг секундын дотор улс даяар алдартай болсон, учир нь та продюсерийн хувьд түүнд итгэж, өөрийгөө батлах боломжийг олгосон юм.

-Анастасия Шипулина: Бүх зүйл энгийн биш, гэхдээ бүх зүйл маш сонирхолтой байдаг. Хамгийн хэцүү зүйл бол санаа гаргах байх. Хэрэв та үүнд сэтгэлтэй, түүнийгээ хөгжүүлэх сонирхол, хүсэл эрмэлзэлтэй байвал ижил төстэй хүмүүсийг хайж олох, багаа бүрдүүлэх, төсөл хэрэгжүүлэхэд хялбар болно. Хамгийн гол нь хүсэл юм.

-Нелли Яралова: Би өөрийнхөө тухай хэлж чадна - би бол талбайн продюсер биш. Би багийнхаа хамт олонтой сайхан санаа олж, түүнийгээ хэрэгжүүлэхэд чанар, авъяас чадвараараа туслах хэн нэгнийг олох дуртай. Гэхдээ би ямар нэгэн наадмын ялагч болох хүсэл эрмэлзэлд хэзээ ч хөтлөгдөж байгаагүй.

-Сүүлийн нэг жилийн хугацаанд Орост хийгдсэн шилдэг 3 кино?

-Инесса Юрченко: Арилжааны хувьд амжилттай төслүүд байгаа ч сүүлийн нэг жилийн хугацаанд зураг авалтаа хийж, нээлтээ хийсэн ганц ч киног нэрлэж чадахгүй байна.

-Анастасия Шипулина: "Дуудлага" бол өвөрмөц төсөл юм! Энэ бол зүгээр л хүсэл байвал юу ч хийж  чаддагийн жишээ юм. Сансарт кино хийнэ! Боломжгүй! Гэхдээ бүх зүйл бүтсэн. Учир нь кино урлагт боломжгүй зүйл гэж байдаггүй. "Чебурашка" бол гэр бүлийн киноны хамгийн тохиромжтой жишээ юм. Бүх зүйл хуучин Зөвлөлтийн кинон дээр гардаг шиг, зөвхөн шинэ, орчин үеийн байдлаар. Бид хүүтэйгээ хамт очиж үзээд хоёуланд нь таалагдсан. Миний хувьд “Далавчаа дэлгэх нь” /Расправляя крылья кино маань чухал. Дайнд оролцож буй эмэгтэйн тухай кино хийж, Аугаа эх орны дайнд эмэгтэйчүүдийн гүйцэтгэсэн үүрэг, Ялалтад оруулсан үнэлж баршгүй хувь нэмрийг харуулахыг би үргэлж хүсдэг байсан. Энэ кинонд эмэгтэй найруулагч Ольга Музалева, эмэгтэй продюсер, гол дүрүүд бүгд эмэгтэйчүүд.

-Нелли Яралова: "Дуудлага", "Кентавр", "Мастер, Маргарита", “Зуун жилийн өмнө".

-Сүүлийн нэг жилийн хугацаанд Орост хийгдсэн шилдэг 3 телевизийн цуврал

-Инесса Юрченко: Энэ бол мэдээж "Невский" детектив юм. Дашрамд дурдахад, 2023 оны гуравдугаар сард цувралын тав дахь сезон нь Триикс Медиa багийнхан Кино, Телевиз Үйлдвэрлэгчдийн Холбооны (AПKиT) X шагнал гардуулах ёслолоос шилдэг цуврал телевизийн киноны шагналыг (24-өөс дээш анги) хүртсэн. "Халуун цэгүүдэд кино бүтээхэд баатарлаг байдлын төлөө" тусгай шагнал хүртсэн. Миний хувьд одоогоор AПKиT шагнал бол манай кино урлагийн салбарын хамгийн шударга шагнал юм. Энд ямар ч бүлэглэл байхгүй, хэн ч энд хэнийг ч лоббидохгүй. Бүх продюсер нууцаар саналаа өгдөг, хэн хэнд санал өгөхийг хэн ч мэдэхгүй, дараа нь үр дүнг тоогоор дүгнэдэг. Шүүлт нь объектив. Ямар ч эргэлзээгүйгээр. Мөн манай улсад сүүлийн нэг жилийн хугацаанд хийгдсэн шилдэг олон ангит кино бол “Ритаг хөнөө”, “Пилигрим” гэж би боддог.

-Анастасия Шипулина: Цувралуудын дунд би "Золотое дно" - супер цувралыг дурдахыг хүсч байна! Бүх зүйл гайхалтай, үйл явдал, жүжиглэлт, тэр ч байтугай интерьерүүд. Мөн гайхалтай сэтгэл хөдөлгөм. Зоригтой, илэн далангүй, үнэнч "Зарчимгүй" кино надад үнэхээр таалагдсан. Сценарист хүн мэдэхгүй зүйлийнхээ талаар бичихдээ тэр ургуулан бодож, төсөөлдөг ... Гэхдээ энд огт өөр. Зохиолч юу өгүүлж байгаагаа маш сайн ойлгосон байсан. Мөн манай төсөл болох "Домино эффект"-ийг дурдмаар байна. Бид зураг авалтыг далайд хийсэн. Гэвч агаарын хөдөлгөөн бүрэн хаагдсан үед зураг авалт эхэлж таарсан. Ийм нөхцөлд баг, жүжигчид, техник хэрэгслийг тээвэрлэх бараг боломжгүй байсан ч бид чадсан. Энэ сериалыг үзэхэд ямар их хөлс хөдөлмөрөөр бүтээгдсэн нь харагдахгүй.

-Нелли Яралова: «Хүүгийн үг», «Шидэт талбай», «Ритаг хөнөө».

Үндэсний их баяр наадмыг зохион байгуулах хороо өчигдөр хуралджээ. Тус хуралдаанаар Ардын хувьсгалын 103 жилийн ойн баяр наадмын нээлт, хаалтын ёслолыг найруулах найруулагчийг эцэслэн баталсан байна. Сүүлийн шатанд “Скин” энтертайментын Б.Анар, “Монгол туургатан” театрын найруулагч Ц.Батнайрамдал нар тунаж үлдсэн юм.

Тэгвэл шинэ технологи, дэвшилтэт төхөөрөмжийг үүх түүхтэй хослуулан хийх шинэ санаа бүхий зохиол төлөвлөгөө танилцуулснаар үндэсний хорооны гишүүдийн олонхын саналаар Ц.Батнайрамдалыг наадмын найруулагчаар сонголоо. Тиймээс энэ жилийн наадмын нээлт Ц.Батнайрамдал найруулагчийн боловсруулсан “Эх дэлхий, эх оршихуй цадиг” сэдвийн хүрээнд болох аж.

Ц.Батнайрамдал Үндэсний баяр наадмын хамгийн бага хөрөнгө оруулалтын саналыг дэвшүүлжээ. Б.Анар 5.7 тэрбумыг санал болгосон бол Ц. Батнайрамдал 2.9 тэрбумаар наадмын нээлт, хаалтыг хийх төсөв оруулж ирсэн байна.

Түүний хувьд 2014-2018 онд Хүй долоон худагт Соёлын наадмыг найруулсан, 2019 онд Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн ивээл дор “Холливуд Монголд” төслийн ерөнхий найруулагчаар ажиллаж байв. Мөн 2018 онд Монгол төрийн их баяр наадмын хүндэтгэлийн концертыг найруулсан юм.

Баатарын НЯМСҮРЭН

“Зууны мэдээ” сонин энэ удаагийн “Дугаарын зочин”-оор Төрийн туульч цуурч, хөөмийч Соёлын гавьяат зүтгэлтэн,  Монгол Улсын Соёлын элч, соёл судлаач Э.Баатаржавыг урилаа.

Тууль бол бие даасан  өв соёл

Э.Баатаржав Ховд аймгийн Дуут сумын харьяат. Тэрээр Удам дамжсан туульч. Түүний өвөг дээдэс нь Алтай нутгийг тойрч тууль хайлдаг авьяаслаг хүмүүс байжээ. Туульч Э.Баатаржав ариун дагшин байгалиар хөглөгдөж шинэ бүтээл гаргахаар зорьж яваа. Байгалийн үзэсгэлэнг тольдож суухад түүнд шинэ бүтээлийн сэдэл төрдөг. Түүний  бичсэн нэгэн бүтээлд “Эх туульд мөнхөрсөн бумбын орон” хэмээн өгүүлсэн нь бий. Э.Баатаржав уран бүтээлээ туурвиад багагүй хугацааг үджээ. Урлагаар дамжуулж өв соёлоо түгээн дэлгэрүүлж байгаа нь энэ. Мөн өв соёлоо дээдэлдэг улс орнуудын соёлыг судалдаг хөдөлмөрч уран бүтээлч. Монгол туургатан, Даяар Монгол, Эсгий туургатан гэж бий. Тухайлбал, эсгий туургатан Түрэг улс орон. Тэд эсгий гэрт амьдардаг онцлогтой.  Нүүдэлчин түмнийг Э.Баатаржав эв эетэй гэж тодорхойлсон юм. Дэлхийд нүүдлийн болон суурин гэсэн хоёр иргэншил бий. Авьяаслаг туульч нэгэн үед суурин иргэншилтэй танилцахаар хэд хэдэн улс руу явсан байна. Цаг үе, нийгэм хэцүү байсан ч зорьсон чиг шугамаасаа хазайлгүй явсаар өв соёлоо судалсан.  Тив алсалж явсаар дэлхийн 90 улсад очиж өв соёлтой нь танилцсан. Халимаг үндэстнүүд Э.Баатаржавын туулийг орчуулгагүйгээр ойлгодог байна.

Тууль бол бие даасан том өв соёл. Дэлхийн долоон ай саваас зургаагийнх нь шинжийг тууль хадгалдаг. Төрийн туульч Э.Баатаржав урын сандаа 30 гаруй туультай. Бага насандаа 10 гаруй тууль сурсан гэнэ лээ. Эдгээр нь урианхай үндэстэн их хайлдаг аж. Анх сурахдаа тууль сонсох бус хэвлэмэл материалыг нь уншиж нүдэлсэн байна. Ингээд Гэсэр Жангар туулийг сурчээ. Мөн удмын туулиа өвлөхөөр суралцсан гэдэг.  Мөн Увс нутгийн туулийг сурч урын сангаа баяжуулжээ. Дараа нь тууль хайлж буй хүмүүсийг харж суралцсан. Өнгөрсөн жил урианхайн өв соёл судлаач н.Ганболдтой хамтарч өөрийн хайлсан туулиа тооцоолжээ. Үүнээс харахад урлагийн хүн цаг үргэлж хөдөлмөрлөж шинийг эрэлхийлж явдаг байна. Тэрээр эрдмийн зэрэг хамгаалахдаа “Монгол туулийн үечлэл” сэдвээр хамгаалжээ. Их судалгаа шаардсан, өргөн цар хүрээтэй болсон гэдгээ онцолж байв. Судалгааны явцад гадны орнууд 1-2 туультай байж. Харин Монгол Улс 274 туультай.

 

Зургаан төрлийн урлагийн авьяастан

Даяарчлагдаж буй одоогийн нийгэмд өв соёл алсран бүдгэрсээр. Тиймээс Э.Баатаржавын туйлын хүсэл бол өв соёлоо хөгжүүлж, түгээн дэлгэрүүлэх. Тэрээр нэгэн үед хөлгөн туульс хэмээх хамтлаг байгуулсан. Энэ нь Монголын анхны ганц гишүүнтэй хамтлаг. Э.Баатаржав “Ховд аймгийн Дуут, Чандмань сумын хүмүүс их авьяастай. Энэ нь магадгүй төрж өссөн нутгаас нь шалтгаалдаг байж мэднэ. Монголын урлаг их сонсголонтой. Бид бүгд дуучин түмэн. Дэлхийн түвшний чадварлаг дуучид манай улсаас төрж гарсан. Урлагийн авьяас заяана гэдэг ховор тохиол” гэв. Түүний хувьд туулиас гадна зургаан төрлийн урлагийн авьяастай.  Мөн 10 гаруй төрлийн уламжлалт хөгжим хөгжимдөнө. Туульч хүний хөлөг бол хөгжим. Тэрээр аавтайгаа хамтран хуучин хөгжмийг сэргээсэн удаатай. Өмнө нь хэрэглэгдэж байсан шашга, товшуур хөгжим. Шовшуур нь амьтныг дууддаг онцлогтой бол шашга хөгжим байгаль аргаддаг байжээ. Мөн хүүхэд уйлж, ороосон үед тухайн хөгжмийг тоглоход дом болдог байсан аж. Нуман хуур хөгжмийг ч сэргээж. Энэхүү хөгжмийг сэргээхэд багагүй хугацаа орсон гэдэг. Дудар хэмээх онгодын хөгжмийг сэргээсэн.  Товшуур хөгжмийг анх Э.Баатаржавт аав нь хийж өгчээ. Энэ талаар “Нүүдэлчдийн эсгий цартай товшуур хөгжим далайтай улсад очихоор чийг аваад дуу гардаггүй. Тиймээс орчин нөхцөлтэй нь тохируулж хөгжмөө урлах  шаардлага гарсан. “Hu” хамтлагийн хөгжим зэмсэгт ажилладаг Гансүх гурван товшуур хөгжим надад хийж өгсөн шүү. Миний хувьд угсаатны болон дэлхийн хөгжмийн хуралд олон удаа оролцсон. Ордны хөгжим гэж бий. Энэ нь язгууртнууд хэрэглэнэ. Тиймээс би хөгжмийн материал их цуглуулдаг. Цаашид ном гаргах бодолтой байна. Монголын язгуур соёлыг бусад улс руу нээх нь чухал гэж хардаг” гэв. Тэрээр туульсын тухай судалж бичсэн хоёр бүтээлтэй. Эхний номоо 2015 онд “Монгол угсаатаны цуврал” бүтээлдээ туулийн чиглэлээр нэг боть гаргасан. Энэ үеэр бүтээл гаргахын сацуу 30 хүнд туульсын сургалт хичээллүүлсэн удаатай.

 

Дуур дуу Энэтхэгт эгшиглэж байна

Э.Баатаржавын  зохиосон нэгэн дуу Энэтхэгт эгшиглэж буй. Тус улсын хүмүүсийн сонсох дуртай дуу болсон нь бахархам. Гималай нуруу болон бусад байгалийн үзэсгэлэнтэй газар зураг авалт нь хийгдэж олонд хүрлээ. Тус дууны үг, аяыг авьяаслаг туульч Э.Баатаржав бичсэн. Бүтээлээрээ дамжуулж байгаль орчноо хайрлан хамгаалахыг илэрхийлсэн нь энэ. Мөн тус бүтээлээс хүн байгаль хоёрын харилцаа, аливаад эерэг сэтгэлээр хандахыг ойлгох боломжтой юм.  Дууны нэг хэсэгт туульч Э.Баатаржав хөөмийлжээ. Дуур хэмээх сонсголонтой дуу бүтсэн түүх гэвэл хоёр жилийн өмнө Э.Баатаржав Энэтхэг рүү тууль судлахаар очсон аж. Учир нь Энэтхэг улс туулийг өвлөн уламжилж яваа 10 улсын нэг. Тус улс хоёр туультай. Үүнийг судалж яваад нэгэн уран бүтээлчтэй таарч хамтарч дуу гаргах яриа өрнөж. Тус уран бүтээлч нь 300 гаруй кинонд дуу оруулсан авьяаслаг нэгэн байна. Зохиосон дууныхаа тухайд Э.Баатаржав “Азийн хоёр том улсын уран бүтээлчид нэгдэж дуу туурвилаа. Соёлоороо холбогдоно гэдэг гайхалтай. Цаашлаад улс үндэстний эв найрамдлыг харуулсан. Аливаа үндэстэн оюун санаандаа өв соёлоо тээж явдаг” гэсэн юм.

Эх сурвалж: “Зууны мэдээ” сонин

2024 ОНЫ ДӨРӨВДҮГЭЭР САРЫН 8. ДАВАА ГАРАГ. № 68, 69 (7312, 7313)

Өнгөрсөн онд Лондон хотын Уэст Эндийн Колизум театрт 17 удаа тоглож, 42 мянга гаруй үзэгчдэд толилуулсан “Монгол хаан” жүжиг олон улсын аялан тоглолтондоо бэлтгэж байгаа бөгөөд Ази тивийн нээлтээ энэ оны 10 дугаар сарын 17-нд Сингапур улсаас эхлүүлэхээр болжээ.

Сингапурын соёлын тэргүүлэх компани Base Entertainment “Монгол хаан” жүжгийг Сингапур улсад хамтран продюсерлаж, хөрөнгө оруулахаар тохиролцож, 3 дугаар сарын 19-нд талууд гэрээгээ албан ёсоор үзэглэжээ.

Base Entertainment-ын гүйцэтгэх захирал Chantal Prud’homme “Бродвэйн түвшний чанартай Азийн шилдэг бүтээлийг Сингапурт авчрахыг бид удаан хугацаанд мөрөөдсөн. Өнгөрсөн 11 дүгээр сард Лондонгийн Колизумд энэхүү гайхалтай жүжгийг үзсэнийхээ дараа энэ бол бидний хайж байсан зүйл мөн гэдгийг шууд ойлгосон” гэж онцолсон байна.

Энэ жил Марина Бэй Сэндс цогцолборын Сэндс театр нь Matilda, Hamilton, Miss Saigon, Монгол Хаан гэсэн дэлхийн театрын дөрвөн томоохон уран бүтээлийг тоглуулахаар сонгожээ.

Сингапур улсад, тус цогцолборт анх удаа Азийн жүжгийг дөрвөн долоо хоногийн турш толилуулахаар болсон нь жүжгийн өгүүлэмж, илэрхийлэл нь ямарваа нэгэн үндэстэн, соёл, шашин шүтлэгээс үл хамааран дэлхийн нийт үзэгчдийн таалалд нийцэхийг илэрхийлж байна. Жилд 45 сая хүн зочилдог, дэлхийн аялал жуулчлалын чухал төвүүдийн нэг Марина Бэй Сэндс цогцолборт анх удаа Монгол жүжиг дөрвөн долоо хоногийн турш олон улсын зах зээлийн зарчмаар тоглох болсон нь дэлхийд Монгол Улсын соёлын томоохон сурталчилгаа болохын зэрэгцээ Монголын театрын урлагийн шинэ эринийг тунхаглаж, дэлхийн тавцанд гарч ирж буйгаа зарласан явдал болж байна. “Diplomat” сэтгүүл “Монгол хаан жүжиг бол Монгол Улсын нэрийн өмнөөс соёлын зөөлөн хүчний бодлого явуулж буйн тод томруун жишээ” гэж онцолжээ.

^[1]

Монгол Улсын Хөдөлмөрийн баатар, Ардын уран зохиолч Б.Лхагвасүрэнгийн зохиол “Тамгагүй төр” жүжиг Хэро Баатарын шинэчилсэн найруулга болох “Монгол хаан” нэртэйгээр Монголдоо 151 удаа тоглож, 75 мянга орчим үзэгчдэд хүрсэн бол 2023 оны 11-12 сард 2500 суудал бүхий Лондонгийн Колизум театрт 15 өдөрт 17 удаа тоглон 40 гаруй мянган үзэгчдэд толилуулсан билээ.

Time, Telegraph, Guardian, CNN зэрэг 40 гаруй хэвлэл “Монгол хаан” жүжгийн талаар нийтлэл бичиж, Broadway world, London review, Art desk зэрэг мэргэжлийн урлагийн шүүмж хэвлэлүүд 4-5 одын үнэлгээ өгсөн юм.

"Монгол хаан" жүжгийн Сингапур дахь аялан тоглолтын тасалбар энэ оны 4 дүгээр сарын 25-наас эхлэн худалдаанд гарч, Сингапурын үзэгчдэд Хүннү гүрэн хэрхэн сүр жавхлантайгаар тайзнаа амилсныг гэрчлэх боломжийг олгоно.

“Монгол хаан” жүжиг Ази, Европ, Арабын Булангийн орнуудад гаргаж, олон улсын аялан тоглолт хийхээр жүжгийн продюсерын баг ажиллаж байгаа бөгөөд удахгүй шинэ мэдээллүүдийг хүргэх болно.

Сингапур дахь тоглолтын тасалбар захиалахыг хүсвэл 4 дүгээр сарын 25-ны өдрөөс дараахь сайтад зочилно уу.

https://www.marinabaysands.com/entertainment/shows ^[2]

^[3]

^[4]

Монгол Улсын ардын жүжигчин, "Олон улсын дуурийн шилдэг баритон" шагналтан Э.Амартүвшин эх орондоо дэлхийн алдарт Ж.Вердийн “Макбет” дуурьд тоглоно.

Тодруулбал, ирэх сарын 9-нд УДЭТ-т тоглох алдарт Ж.Вердийн “Макбет” дуурийг үзэгчдийг хүртээл болгох бөгөөд ардын жүжигчин Э.Амартүвшин гоцлох нь ээ.  Тэгвэл Макбетын эхнэрийн дүрийг соёлын тэргүүний ажилтан Б.Энхнаран амилуулна.

У.Шекспирийн зохиолоос сэдэвлэсэн Ж.Вердийн гурван дуурийн нэг “Макбет” нь түүний хамгийн алдартай эмгэнэлт бүтээлүүдийн нэг бөгөөд хувийн ашиг сонирхлын төлөө эрх мэдэлд улайран шунах нь хүний сэтгэлзүй, амь насанд хэчнээн хор уршигтайг харуулсан жүжиг юм.

Уг дуурийн удирдаачаар Ц.Тэлмүүн-Очир, найруулагчаар С.Баттулга нар ажиллаж байна.

“Дэлхийн мисс-20234” тэмцээнд Үндэсний урлагийн их театрын гоцлол бүжигчин, соёлын тэргүүний ажилтан Б.Болор эх орноо төлөөлөн оролцоно.

Тэрбээр өчигдөр Энэтхэгийн Нью Дели хотыг зорьжээ. Түүний хувьд “Монголын сайхан бүсгүй” тэмцээний Алтан эрдэнийн титэмт, “Miss world Mongolia 2023” тэмцээний Үндэсний ялагч юм.

Үндэсний урлагийн их театрын гоцлол бүжигчин Б.Болор 2018 онд Монгол Улсын Консерваторыг “Бүжгийн жүжигчин”, 2023 онд СУИС-ийг “Бүжиг дэглээч, найруулагч” мэргэжлээр тус тус төгссөн юм. 2018 оноос хойш Үндэсний урлагийн их театрт бүжигчнээр ажиллаж байна.

Гоо үзэсгэлэнгийн олимп гэж нэрлэгддэг 71 дэх удаагийн “Miss World” тэмцээн маргааш Энэтхэгийн Нью Делид эхлэх бөгөөд дэлхийн 130 гаруй орны гоо бүсгүй оролцохоор болсон байна. “Дэлхийн мисс” тэмцээн нь дэлхий дахины энх тайван, эв нэгдлийг сурталчлах, хүмүүнлэгийн далайцтай том ажлуудыг хийх, мөн улс үндэстнүүдийн соёлыг дэлхий дахинд сурталчлан таниулахад чухал үүрэг гүйцэтгэдэг онцлогтой.

Тэгвэл эх орноо төлөөлөн оролцож буй Үндэсний ялагч Б.Болор нь 21 аймгийн 100 гаруй сумын өсвөр насны охид, хөвгүүдэд чиглэсэн “Нандин” төслийг хэрэгжүүлж эхлээд хоёр жил болжээ. Энэхүү төслийн гол зорилго нь “Охид, эмэгтэйчүүдийн хувьд ариун цэврийн хэрэглэл ичих зүйл биш шүү” гэдгийг уриалах юм. Мөн агуулгаар дамжуулан дунд сургуулийн сурагчдад ёс суртахуун, эрүүл мэндийн боловсрол олгож, зөв монгол иргэн төлөвшүүлэхийг зорьж байгаа аж.

“Дэлхийн мисс” тэмцээн 20 хоног үргэлжилж, эцсийн шатны шалгаруулалт ирэх сарын 9-нд болох бөгөөд монголчууд MNC телевизээр  шууд хүлээн авч үзэх боломжтой юм байна.

Алдарт зохиолч Б.Лхагвасүрэнгийн “Тамгагүй төр” жүжиг “Монгол Хаан” нэрээр Их Британийн Уэст Эндед алдарт Коллизум театрт 2023 оны арваннэгдүгээр сарын 27-ноос арванхоёрдугаар сарын 2-нд долоо хоногийн турш тоглож, 40 гаруй мянган үзэгчдэд хүрсэн билээ. Жүжгийн талаар олон улсын томоохон хэвлэлүүдэд шүүмж, нийтлэл бичигдэж, үнэлгээ өгчээ. Монголын урлаг соёлын баг Шекспирийн эх оронд хэрхэн үнэлэгдсэн тухай эдгээр шүүмж нийтлэлүүдийг бид цувралаар орчуулан хүргэж байна.

Английн нөлөө бүхий өдөр тутмын сонин, 1821 онд байгуулагдсан 203 жилийн түүхтэй “The Guardian”-ы 2023 оны арваннэгдүгээр сарын 21-ны дугаарт тус сонины театрын шүүмжийн ахлах редактор Арифа Акбар “Монгол Хаан жүжгийн тойм – Хаан ор залгамжийн тухай яруу, ялгуун дууль” гарчигтай шүүмж бичиж, таван одын үнэлгээнээс дөрвөн од өгчээ. Тэрбээр хорь гаруй жилийн турш “”Independent”, “Observer”, “Financial Times” зэрэг олон улсын тэргүүлэх сонинуудад урлагийн чиглэлээр дагнан мэдээ, шүүмж, нийтлэл бичсэн алдартай сэтгүүлч юм.

Дуучид, бүжигчид, уран нугараачид бүхий уран бүтээлчдийн нүсэр багийн тоглолт нь урвалт шарвалт, эцэг эхийн золиосын тухай туульслаг жүжгээрээ таныг мэл гайхшруулна.

^[5]

Нүүдэлчин гүрний суу алдар, сүр жавхлангийн тухай өгүүлэх энэ жүжиг Монголын тал нутгаас соёлын сүр жавхлант наадмын баг мэт довтолгон иржээ. Чингис хааны агуу хүчирхэг ноёрхлоос ч өмнө буюу одоогоос хоёр мянган жилийн өмнө төв азийн тал нутгийн тухай өгүүлэх энэ зохиол агуулгын хувьд нүсэр боловч чамин хээнцэр хоёр үнэгийн бүжгээр эхэлж, улмаар дуучин, бүжигчин, уран нугараачдаас бүрдсэн 70 гаруй уран бүтээлчдээр өргөжих нь нүд эрээлжлэм гялбуулах аж.

Бавуугийн Лхагвасүрэнгийн гурван үзэгдэлт эмгэнэлт жүжгийн зохиолоор найруулсан энэ жүжиг нь уран сайхны дүр болох Арчуг хааны (жүжигчин Ганболдын Эрдэнэбилэг) түүхийг хүүрнэнэ. Хүннү гүрний хааны их хатан (Уртнасангийн Уранчимэг) болон бага хатан (Одхүүгийн Дөлгөөн) хоёр зэрэг шахам хаан ор суух нуган хөвгүүдийг төрүүлснээр хаан хэнийг нь угсаа залгамжлагч болгохоо шийдэж ядан ацан шалаанд орно. Улмаар жүжиг урвалт шарвалт, шалиглал хийгээд хаан ор залгамжлахын төлөө хөвгүүдээ солих зэргээр цааш ээдрээ нь өрнөнө.

Егөөтэй нь (төр улсынхаа төлөө) өөрийгөө золигч хааны тухай тууль атал, эмэгтэй дүрүүд нь илүүтэй сэтгэл шимшрэм аж. Эх хүний эмгэнэм уй гашуу, золио нь эртний Грекийн эмгэнэлт жүжгийн оргил “Орестей”-г санагдуулам. Б.Баатарын найруулсан эл жүжигт эхлэх эгшнээсээ л биднийг туульсын тал нутагт зорчуулах мэт.

Жон Мэний орчуулж, Тимберлейк Уэртенбэйкерийн хянан зассан энэ жүжгийн хүүрнэл нь эртний өнгө аястай, сүр жавхлантай, тунхаглал мэт агаад дүрүүдийн өгүүлэмж нь ч аянгалан нүргэлэхийн сацуу үнэхээр аянгын нүргээнтэй ч хамсарна. Тайзнаа өрнөх үйл явдал “тас няс” хийх нь зарим үед утгаа алдсан гэмээр. Энэ жүжгийн гол амин сүнс нь цар хэмжээ, жүжгийн тоглолтын ой тойнд багтамгүй гойд нийцэлд орших бөгөөд “Шаолиний сүнс”, “Нарны цирк”, “Араатны хаан Арслан” зэрэг шоунуудын төгс нийлбэр мэт ээ.

Даваасүрэнгийн Баярбаатар, Хатанхуягийн Хашхүү нарын дэглэсэн бүжиг нь уулга алдам агаад бүжгийн найрсал нь тоглолтын тайзнаа гялалзах жинхэнэ од байлаа. Бүжгийн хоршил нь тайзнаа өрнөх тулаан тэмцэл, ордон харшийн алийг нь ч амилуулж, цэрэг мэт зэрэг жигдрэн хөдлөнгөө үзэгчдийн анхаарлыг хамгийн анзаарагдамгүй чухаг эд эс рүү чиглүүлэн, гар хуруу чичигнэх төдий үл ялиг үйлдлийг ч тодотгож, тэр ч байтугай сэтгэлийн хямралыг ч үзүүлнэ. Бас тулааны үзэгдлүүдийг тод томруун дүрслэхийн зэрэгцээ эцэг эхийн энэлэн шаналлыг ч харуулна. Нэгэн үзэгдэлд тэд мурилзан тачаадах албин мэт болсноо, өөр нэгэн бүлэгт шатан дүрэлзэх Дантегийн домгийн дүрүүд шиг хувирна.

Мягмарын Бирваа, Баттогтохын Одбаяр нарын зохиосон жүжгийн хөгжим нь исгэрээ, хонх, хөөмий зэрэг уламжлалт ая, аялгууг орчин үеийн хүнд аргил хэмнэл, цохилготой зохируулсан нь аварга биетүүд тайзнаа дэвслэх мэт сэтгэгдэл төрүүлнэ. Харин Очиржанцангийн Болдын урласан хувцас өмсгөлүүд нь уран нарийн хийцтэй түүхэн бэлгэдэл, амьтны дүр дүрслэлүүдийг хослуулснаараа мэлмий мялаасан үзэсгэлэн болжээ.

Англид ирэхийн өмнөхөн Хятадын захиргаан дахь Өвөр Монголд тоглох ёстой байсан ч, Хятадын эрх баригчид үндсэрхэг үзэл, салан тусгаарлах үзлийг дэвэргэхээс болгоомжлон жүжгийн тоглолтыг цуцалсан юм. Жүжгийн утга санаа нь Уэст Эндийн тайзнаа тавигддаг нийтлэг агуулгаас тэс өмнөө бөгөөд ерөөс арилжааны өнгөөр гялтагнуулсан соёлын түүх гэлтэй. Харин тайзны арын дэвсгэрт эргэлдэн үзэгдэх гараг эрхэс болон шуугин харвах сүүлт одод нь нэг л наалдацгүй. Зарим талаараа Монголын соёл, түүхийг харуулсан “Гладиатор”-ын хувилбар ч гэмээр энэ зохиол бүхэлдээ оргилуун, туульслаг уянгын эмгэнэлт жүжиг ажээ. Гэхдээ нэгэнт ийм уран яруу юм хойно хэнд хамаа байх вэ?

Эх сурвалж: Английн өдөр тутмын “The Guardian” сонин

Эх сурвалж: “Зууны мэдээ” сонин

Латин формейшн бүжгийн дэлхийн аварга шалгаруулах тэмцээн Хонконгт болж байна. Тус тэмцээнд найман орны 12 шилдэг баг өрсөлдөж буйг бид мэдээлсэн билээ. Манай улсаас өнгөрсөн жилийн дэлхийн дэд аварга “Moon dance”, IV байрын шагналт “Star” хамтлаг оролцсон юм.

Финалын шатанд зургаан баг тунаснаас Герман, Монголоос тус бүр хоёр баг шалгарсан бол Австри, Украинаас нэг баг үлдсэн байлаа. Улмаар финалын үзүүлбэрийн дараа шүүгчид оноогоо танилцуулахад дэлхийн дэд аварга “Moon dance” хамтлаг хүрэл медалийн эзэн болов. Ингэснээр тэд дэлхийн аваргаас хоёр жил дараалан медаль хүртсэн анхны монгол баг болж байгаа юм. 2013 онд байгуулагдсан тус хамтлаг ес дэх удаагаа ДАШТ-д оролцохдоо зургаан удаа финалд шалгарснаас хоёрт нь медалийн эзэн боллоо. Энэ удаагийн бүрэлдэхүүнд 10 жилийн туршлагатай бүжигчдээс гадна анх удаа өндөр зэрэглэлийн тэмцээнд оролцсон тамирчид ч багтжээ. Товчхондоо хамтлагийн бүрэлдэхүүний 40 хувь нь шинэчлэгдсэнээрээ онцлогтой.

Харин “Star” хамтлагийн хувьд Монголоос хамгийн анх дэлхийн аваргад оролцож байсан бөгөөд энэ жил дахин финалд шалгарсан шилдэг зургаан багийн нэг боллоо.

Хонконгт болж буй ДАШТ өсвөрийн болон хосын төрлийн тэмцээнээр үргэлжилж байна.

Монголын үндэсний кино урлагийн зөвлөл, “Кино гүүр хөгжлийн холбоо” төрийн бус байгууллагатай хамтран зохион байгуулсан “Хархорум” олон улсын кино наадам өндөрлөлөө.

Улаанбаатар хотноо тав хоног үргэлжилсэн энэхүү кино наадмыг дэлхий даяар хүний эрхийг дээдэлж, аливаа ялгаварлалаас ангид бүх талаар тэгш эрхтэй байхыг баталгаажуулсан Хүний эрхийн түгээмэл тунхаг батлагдсаны 75 жилийн ойг тохиолдуулан “Хүний эрх 75” сэдвийн дор зохион байгуулсан юм.

Уг наадмын “Шилдэг уран сайхны кино”-гоор найруулагч Б.Амарсайханы “Эргэж ирэхгүй намар” /Harvest Moon/ шалгарсан юм. Тус уран сайхны кино нь олон улсын 23 кино наадамд сонгогдон шалгарч, нэр дэвшиж байсан ажээ. Харин Монголд зохион байгуулсан кино наадмаас авч буй анхны шагнал нь юм байна.

Тэгвэл “Хүний эрхийн агуулгатай шилдэг кино”-гоор Францын “Амьтны ертөнц” шалгарсан. Харин “Шилдэг баримтат кино”-гоор АНУ-ын найруулагч Жордан Брайн, Моника Бедвазуар нарын “Шилжилт” нэртэй бүтээл тодорчээ.

Их хотын гудамж талбайд сүлд мод сүндэрлэж, шинэ жилийн ая, дуу эгшиглэн баярын уур амьсгал хэдийнэ орсон энэ үед Урлагийн гавьяат зүтгэлтэн, хөгжмийн зохиолч Б.Чинбат шинэ уран бүтээлээ өлгийдөн авлаа.

Тэрбээр монголчууддаа монгол вальс зохиож үлдээх мөрөөдлөө биелүүлсэн нь энэ аж. Б.Чинбат энэ талаар сэтгэгдлээ хуваалцахдаа “Бүжгийн хаан бол вальс. Монголын ард түмэндээ монгол вальсыг үлдээхийг хүсэж, зохиосон минь өнөөдөр биеллээ оллоо. Би хамгийн дуртай баяртаа зориулж шинэхэн шинэ жилийн “Цасан Вальс”-аа хуучин оноо үдэн,  амжилт бүтээлээ тэмдэглэж буй бүх хүнд зориулж хайр шингээн бичлээ. Олон зуун хүний сэтгэл, хүч хөдөлмөрөөр бүтээлээ” гэв.