Гаалийн Ерөнхий газраас мэдээлснээр, төлбөрийн тэнцэл 2025 оны эхний гурван сарын байдлаар 616.3 сая ам.долларын алдагдалтай гарах урьдчилсан тооцоололтой байгаа аж.

Төлбөрийн тэнцэл алдагдалтай гарахад нүүрсний экспортын орлого буурсан нь голлон нөлөөлжээ. Нүүрсний экспортын биет хэмжээ 2025 оны эхний гурван сарын байдлаар 15.8 сая тоннд хүрч, өмнөх оны мөн үеэс 1.9 сая тонноор буурсан байна.

Түүнчлэн дэлхийн зах зээлд нүүрсний үнэ буурч байгаагаас шалтгаалан нүүрсний экспортын орлого өмнөх жилийн мөн үеэс 934 сая ам.доллараар буурсан. Үүнээс үзвэл 2025 оны эхний гурван сарын нүүрсний экспортын орлогыг өмнөх онтой харьцуулахад үнийн нөлөөгөөр 715 сая ам.доллараар, биет хэмжээний нөлөөгөөр 220 сая ам.доллараар буурчээ.

Дээрх хүчин зүйлсийн нөлөөгөөр гадаад валютын эрэлт өссөн. Тодруулбал, банкуудаас гадаад валютын дуудлага худалдаанд 2024 оны дөрөвдүгээр улиралд долоо хоногт дунджаар 165.0 сая ам.доллар худалдан авах санал иржээ. Уг хэмжээ 2025 оны эхний улиралд 192.0 сая ам.доллар болж, 27 сая ам.доллараар өссөн байна. Түүнчлэн өмнөх оны эхний улиралтай харьцуулахад 88 сая ам.доллараар өсчээ.

Монголбанкнаас 2025 оны эхний улиралд эрэлт, нийлүүлэлтийн богино хугацааны зөрүү, түүнээс үүдэлтэй ханшийн огцом хэлбэлзлийг бууруулах, стратегийн ач холбогдолтой бараа, бүтээгдэхүүний төлбөр тооцоог саадгүй явуулах зорилгоор валютын дуудлага худалдааг долоо хоногт хоёр удаа тогтмол зохион байгуулав.

Энэхүү дуудлага худалдаанд ирүүлсэн саналын биелэлтийн хувь нь Монголбанкны валютын зах дахь оролцооны түвшинг илэрхийлдэг бөгөөд тус харьцаа 2025 оны эхний улиралд 80 хувьтай байгаа аж. Гэвч дээрх улирлын шинжтэй валютын урсгалын богино хугацааны зөрүүнээс үүдэлтэйгээр төгрөгийн ам.доллартай харьцах ханш 2025 оны нэгдүгээр улиралд оны эхнээс хойш 2.5 хувиар суларчээ.

Монгол Улсын Засгийн газар болон Монголбанкнаас гадаад валютын улсын нөөцийг нэмэгдүүлэх чиглэлээр тогтмол хамтарсан арга хэмжээ авч ажиллаж буй бөгөөд гадаад валютын улсын нөөц 5.0 тэрбум ам.доллар (валютын төлбөртэй барааны импортын 5.9 сарын хэрэгцээг хангах түвшинд буюу олон улсын жишиг доод түвшнээс 2.9 сараар илүү)-т хадгалагдаж байгаа ажээ.

"Өдрийн сонин"

Д.ЭРДЭНЭ

Азийн хөгжлийн банкны ахлах эдийн засагч З.Мөнх-Оргилтой ярилцлаа.

---

-Монгол Улсын эдийн засгийн төлөв байдлын талаар Азийн хөгжлийн банк ямар тооцоолол хийсэн бэ. Өсөлт үргэлжлэх үү, эсвэл саарахаар байна уу?

-Монгол Улсын эдийн засаг эерэг байна гэж үзэж байна. ДНБ-ий өсөлт 2023 онд 7.4 хувь байсан бол 2024 онд 4.9 хувь болж буурсан. Энэ нь ХАА-н салбарын агшилтаас хамаарсан бууралт гэж үзэж байна. Яагаад вэ гэхээр ХАА-н салбарт зудын улмаас агшилт үүсээгүй бол 2024 оны эдийн засгийн өсөлт өмнөх онтой ижил, түүнээс өндөр түвшинд гарах байсан гэсэн тооцооллын үүднээс эдийн засгийн төлөвийг 2025 онд эерэг, мөн ирэх жилүүдэд ч өсөлт үргэлжилнэ гэж үзэж байна. Монгол Улсын эдийн засгийн өсөлт 2024 онд өмнөх онтой харьцуулахад бага зэрэг саарсан ч ашигт малтмалын олборлолт болон үйлчилгээний салбарын нөлөөгөөр эрчимтэй өссөн. Уул уурхайн салбарын өсөлт, тэр дундаа зэсийн баяжмалын үйлдвэрлэлээ нэмэгдүүлж буй оюу толгойн уурхай 2025, 2026 оны эдийн засгийн өсөлтөд гол түлхэц үзүүлнэ гэж тооцсон. Энэ оны хувьд 2023, 2024 онд малын хорогдлын томоохон хохирол амссан ХАА-н салбар сэргэх төлөвтэй байна. Монгол Улсын эдийн засаг 2025 онд 6.6 хувиар өсч, 2026 онд ДНБ-ий өсөлт 5.9 хувь байх төлөвтэй байна гэж тооцооллоо.

-Инфляц өснө гэж таамаг лажээ. Голлон нөлөөлөх хүчин зүйл юу байна вэ?

-Эдийн засаг идэвхжиж, төсвийн зардал тэлж, эрчим хүчний үнэ тариф өссөнөөс үүдэн инфляц 2025 онд 9.1 хувьд хүрч нэмэгдэх төлөвтэй байгаа бол 2026 онд 7.0 хувь болж бага зэрэг буурахаар байна. 2025 онд инфляц 9.1 хувь хүртэл өсөхөөр байгаа нь эрчим хүчний үнэ тарифын өсөлт, малын хорогдлоос үүдэлтэй махны үнийн өсөлт, дотоодын эрэлт өндөр байгаа болон валютын ханшийн дарамтаас үүдэлтэй.

Харин 2026 онд нэг удаа гийн эрчим хүчний тарифын өсөлтийн нөлөө буурч, мөнгөний хатуу бодлого хэрэгжиж эхлэхийн хэрээр инфляц сулрах төлөвтэй байна. 2025 болон 2026 онд уул уурхайн салбар эдийн засгийн өсөлтийн гол хөдөлгүүр хэвээр байж, дотоодын эрэлт өсч, дэд бүтцийн хөрөнгө оруулалт нэмэгдэж, хөдөө аж ахуйн салбар аажмаар сэргэж буй нь өсөлтөд түлхэц үзүүлнэ гэж үзсэн.

-Экспорт, импортын өсөлтийн тухайд?

-Монгол Улс түүхий эдийн экспорт, тэр дундаа нүүрсний экспортоос хамааралтай байгаа тул эрсдэл байсаар байна. Уул уурхайн үйлдвэр лэл нэмэгдсэнээр экспорт өсөх төлөвтэй, харин хөрөнгө оруулалтын төслүүдэд шаар даг дах үндсэн тоног төхөөрөмж, бараа материал зэрэг импортын өсөлт буурахгүй хэвээр байх хүлээлттэй байна. Барааны худалдааны тэнцэл ашигтай хэвээр байх боловч үйлчилгээний худалдааны алдагдал, орлогын гадагшлах урсгалын улмаас урсгал данс алдагдалтай хэвээр байх төлөвтэй байна.

-Өсөлтийн төсөөллийг бууруулж болзошгүй эрсдэлүүдийг нэрлэхгүй юү?

-Түүхий эдийн үнэ унах, нүүрсний эрэлт буурах, хөдөө аж ахуйн салбарт сөргөөр нөлөөлж болзошгүй байгаль цаг уурын эрсдэл, инфляц тооцоолсноос илүү нэмэгдсэнээр мөнгөний хатуу бодлого баримталж эхлэх зэрэг байна. Харин уул уурхайн салбарын үйлдвэрлэл, тэр дундаа зэсийн олборлолт төсөөлж байснаас хурдан нэмэгдэх нь эдийн засгийн төсөөллийг өсгөх магадлалтай. Өсөлтийн энэхүү төсөөллийг дөрөвдүгээр сарын 2-нд АНУ-ын засгийн газраас шинэ тариф тогтоож буйгаа зарлахаас өмнө тооцсон тул суурь төсөөлөлд зөвхөн хуучин мөрдөгдөж байсан тарифуудыг тусгасан. Гэсэн хэдий ч Азийн хөгжлийн төлөв тайланд тариф нэмэгдсэнээр Ази, Номхон далайн бүс нутгийн өсөлт хэрхэн өөрчлөгдөж болох талаарх дүн шинжилгээг мөн багтаасан.

-Засгийн газар нүүрсний орлогын алдагдлыг алт, зэсийн орлогоор нөхнө гэж найдаж буй. Энэ боломжтой юу?

-Оюутолгойн гүний уурхайн үйлдвэрлэл 2025 онд 50 хувиар нэмэгдэнэ гэж Оюу толгойн хөрөнгө орруулагч нар танилцуулсан тайландаа тусгасан байсан. Хэрвээ ингэж нэмэгдвэл, мөн зэсийн үнэ өнөөдрийн ханшаараа хадгалагдвал экспортын орлого төлөвлөснөөс илүү өсөх магадлалтай. Гэхдээ экспортын бүтцийг аваад үзвэл, нүүрс нийт экспортын 60 хувийг эзэлж байна. Тэгэхээр хэдий хэмжээний орлого тасалдах вэ гэдгээс хамаараад зэсийн орлогоороо нөхөх боломжтой. Гэвч зэсийн үнэ өсч, олборлолт нэмэгдсэн ч нийт экспортын 5560 хувийг эзэлдэг нүүрсний орлого нэлээн хувь дардаг учраас их хэмжээний үнийн өсөлт гарахгүй л бол нүүрсний үнийн уналтыг нөхнө гэж үзэх нь эрсдэлтэй харагдаж байгаа юм.

-АХБ энэ удаагийн “азийн хөгжлийн төлөв” тайландаа монгол улсын ямар салбарыг илүү онцолж, төсөөллөө гаргасан бэ?

-Энэ жилийн тайланд бид төрийн өмчийн компанийн шинэчлэлийг илүү авч үзсэн. Монгол Улсын хувьд төрийн болон орон нутгийн өмчийн оролцоотой 460 гаруй аж ахуйн нэгж байдгаас 99 төрийн өмчит компани. Эдгээр ТӨК-ийн 2023 оны санхүүгийн тайлангийн байдлаар 43 хувь нь алдагдалтай ажиллаж байна. Мөн энэ хугацаанд нийт ашгийн 90 хувийг “Эрдэнэс Монгол” нэгдэл болон таван компани бүрдүүлж байна. Дээрх 99 ТӨК-ийн санхүү сул байна.

-Жаахан тодруулахгүй юу?

-Жишээлбэл, хөрөнгийн дундаж өгөөж 2.7 хувьтай байгааг харьцуулахад дундаж бэнчмарк 58 хувиас хамаагүй бага байгаа юм.

-Азийн хөгжлийн банкнаас энэ талаар ямар зөвлөмж өгч байгаа вэ?

-ТӨК-иудын санхүүгийн үзүүлэлтүүдийг сайжруулахын тулд шинэчлэл хийх шаардлагатай. Энэ шинэчлэлийг хийхдээ эхний ээлжинд засаглал, үр ашгийг сайжруулах зорилгоор хууль, эрх зүйн орчныг боловсронгуй болгох нь зүйтэй гэж үзэж байна. Засгийн газраас ТӨК-ийн шинэчлэл, үр ашгийг сайжруулах хуулийн төслийг өргөн барьсан, УИХ-аар хэлэлцэх үед тодорхой хэмжээнд хэлэлцүүлгүүд явагдах байх. Мөн ТӨК байх үндэслэлийг тодорхой болгох шаардлагатай. Үүнд шинээр ТӨК үүсгэхээс гадна одоо байгаа ТӨК-иуд төрийн өмчид зайлшгүй байх шаардлагатай юу, тодорхой хэмжээгээр төрийн оролцоог бууруулах нь зүйтэй юу, түүний давуу болон сул тал, үр ашгийг илүү нарийвчилж харах шаардлагатай гэж үзэж байна.

-ТӨК-ийн шинэчлэл, үр ашгийг сайжруулах хуулийн төслийг батлахдаа юуг анхаарвал зохих бол?

-Хуулийн төсөлд хувийн хэвшилтэй өрсөлдөхгүй байх дүрмийг илүү тодорхой, нарийн тусгаж өгөх шаарлагатай. Яагаад вэ гэвэл, одоогийн байдлаар ТӨК-иуд, түрүүн хэлсэн “Эрдэнэс Монгол” нэгдэл нийт ТӨК-иудынхаа 90 хувийн ашгийг бүрдүүлдэг, эдийн засгийн салбарт томоохон хувь нэмэр оруулдаг компаниуд байгаад байна. Засаглалын хувьд гүйцэтгэлийг үнэлэх систем байх шаардлагатай. ТӨК-иудын олон жилийн хугацаатай бизнес төлөвлөгөө боловсруулаад, түүнийхээ дагуу гүйцэтгэлийг үнэлдэг, түүнийгээ нээлттэй зарладаг, ил тод тайлан гаргахыг зөвлөж байгаа юм. Мөн компанийн засаглалыг олон улсын стандартын дагуу ил тод байдлыг бэхжүүлэхэд анхаарах нь зүйтэй гэсэн асуудлуудыг тайланд тусгасан.

-Төгрөгийн ам.доллартай харь цах ханш өсч, 3500 давсан. Та бүхний төсөөллөөр төгрөгийн ханшид ямар эрсдэл учрахаар байна вэ?

-Төгрөгийн ханш сулрах эрсдэл байна гэж үзэж байна. Энэ нь импорт 2023 онтой харьцуулахад 2024 онд өссөн. Импортын бүтцийг харвал, хүнсний бус импорт буюу өргөн хэрэглээний импорт маш их хэмжээгээр нэмэгдсэн. Импорт нэмэгдэх хэрээр гадаад валютын нөөц болон ханшид тодорхой хэмжээний ачаалал өгч байна. Мөн томоохон төслүүдийн бүтээн байгуулалттай холбоотойгоор гадаадаас оруулж ирэх машин механизм, бараа материалын импорт 2025 онд нэмэгдэхээр байна. Үүнтэй холбоотойгоор ханш дээр тодорхой хэмжээний эрсдэл учрахаар байна. Томоохон бүтээн байгуулалтууд дээр хөрөнгө оруулалт нь гадаадаас орж ирэхээр биш бол, өөрөөр хэлбэл Монгол Улсын төсвөөс дэд бүтцийн томоохон бүтээн байгуулалтуудыг санхүүжүүлэхээр бол ханшид нөлөөлөх нөлөөлөл тэр тусмаа илүү их байхаар байна.

-Бүс нутгийн хамгийн том эдийн засаг болох, БНХАУ-ын эдийн засаг хэрхэн өөрчлөгдөх төлөвтэй байна вэ?

-БНХАУ-ын үл хөдлөх хөрөнгийн зах зээлийн уналт үргэлжилбэл өсөлтийг мөн сааруулж болзошгүй. Өнгөрсөн онд 5 хувийн өсөлттэй байсан БНХАУ-ын эдийн засаг энэ онд 4.7 хувь, 2026 онд 4.3 хувиар өснө гэж АХБ тооцсон. Өмнөд Ази болон Зүүн өмнөд Азийн орнуудын дотоодын эрэлтэд суурилсан эрчимтэй өсөлт, мөн бүс нутгийн бусад орнуудын аялал жуулчлалын салбарын сэргэлт БНХАУ-ын өсөлтийн удаашралыг тодорхой хэмжээнд нөхнө гэж тооцсон. Өмнөд Азийн хамгийн том эдийн засаг болох Энэтхэг улсын эдийн засаг энэ онд 6.7 хувь, ирэх онд 6.8 хувиар өсөх төлөвтэй байна. Зүүн өмнөд Азийн орнуудын эдийн засаг 2025, 2026 онд тус бүр 4.7 хувиар өсөхөөр байна.

Эх сурвалж: “Өдрийн сонин”

Д.Эрдэнэтуяа

Азийн хөгжлийн банкнаас Монгол Улсын эдийн засаг энэ онд 6.6, ирэх онд 5.9 хувиар өсөх тооцоо гаргажээ.

АХБ-наас жил бүр гаргадаг “Азийн хөгжлийн төлөв” эдийн засгийн тайланд Монгол Улсын эдийн засгийн өсөлт 2024 онд бага зэрэг саарсан ч ирэх онуудад эрчимтэй өснө. Үүнд уул уурхайн салбар, тэр дундаа зэсийн баяжмалын үйлдвэрлэлээ нэмж буй Оюу толгойн уурхай гол түлхэц үзүүлэхээс гадна багагүй хохирол амссан мал аж ахуйн салбар сэргэх төлөвтэйг дурджээ.

АХБ-ны ахлах эдийн засагч Эдуард Фейбер хэлэхдээ, "Монгол Улс өнгөрсөн онд эдийн засгийн тэсвэртэй байдлаа хадгалж чадлаа. Үүнд хөдөө аж ахуйн салбарын огцом агшилтыг уул уурхай, үйлчилгээний салбарын эрчимтэй өсөлт нөхсөн нь нөлөөлсөн. Уул уурхайн салбар 2025, 2026 онд эдийн засгийн гол хөдөлгүүр хэвээр байна. Дотоодын эрэлт, дэд бүтцийн хөрөнгө оруулалт нэмэгдэж, хөдөө аж ахуйн салбар аажмаар сэргэж буй нь өсөлтөд нөлөөлнө. Гэхдээ түүхий эдийн экспорт, тэр дундаа нүүрсний экспортоос хамааралтай байгаа тул эрсдэл байсаар байна” хэмээн тодотгов.

Төсвийн зардал тэлж, эрчим хүчний үнийг нэмснээр инфляц 9.1 хувьд хүрсэн. Энэ жил инфляцын дарамт их байх боловч ирэх онд 7 хувь болж бага зэрэг буурах, мөн уул уурхайн үйлдвэрлэл нэмэгдсэнээр экспорт өсөх төлөвтэй. Гэхдээ хөрөнгө оруулалтын төслүүдэд шаардагдах үндсэн тоног, төхөөрөмж бараа материалын худалдан авалтаас хамааран импорт нэмэгдэнэ. Үүнийгээ дагаад ханшид тодорхой хэмжээний дарамт ирэх аж.

Эдгээр төсөөлөлд түүхий эд, ялангуяа зэс, нүүрсний үнийн болон БНХАУ-ын үл хөдлөх хөрөнгийн зах зээлийн уналт, цаг агаараас шалтгаалан хөдөө аж ахуйн салбарын сэргэлт удаашрах, инфляц 9.1 хувийн төсөөллөөс давж, мөнгөний бодлогыг цаашид чангатгах шаардлага үүсэх зэргээс үүдэн өөрчлөлт гарч болзошгүй. АНУ-ын тариф, болзошгүй дам нөлөөлөл нь манай улсад шууд нөлөө багатай ч БНХАУ-ын эрэлт саарвал шууд бус нөлөө үзүүлэх магадлалтайг АХБ мэдээллээ.

Саяхан Хятад, Япон, БНСУ-ын Эдийн засаг, Худалдааны Сайд нарын 13 дахь уулзалт болов.

Уулзалтын дараа гурван тал хамтарсан мэдэгдэл гаргаж, дижитал эдийн засаг, ханган нийлүүлэлтийн гинжин хэлхээ зэрэг салбар дахь ажил хэрэгч хамтын ажиллагааг гүнзгийрүүлэхийг санал болгосон юм. Үүнтэй холбогдуулан Хятадын Худалдааны яамны хэвлэлийн төлөөлөгч 4-р сарын 3-нд болсон хэвлэлийн бага хурал дээр хэлэхдээ, "БНХАУ-ын Худалдааны яам нь БНСУ, Японы эдийн засаг, худалдааны Яамтай уулзалтаар тохиролцсон нийтлэг ойлголтыг тууштай хэрэгжүүлж, олон салбар дахь эдийн засаг, худалдааны хамтын ажиллагааг үргэлжлүүлэн гүнзгийрүүлж,бодит үр дүнд хүргэхийн төлөө ажиллах болно. Гурван орны Эдийн засаг, Худалдааны яам Хятад, Япон, БНСУ-ын чөлөөт худалдааны хэлэлцээр, нийлүүлэлтийн систем, экспортын хяналт, дижитал эдийн засаг ба ногоон эдийн засаг, бизнес эрхлэлтийн орчин, орон нутгийн хамтын ажиллагаа зэрэг олон асуудлаар гүнзгий ярилцсан бөгөөд ДХБ, бүс нутгийн бүх талын хамтын ажиллагааны түншлэлийн харилцааны гэрээ, АПЕК зэрэг бүс нутгийн болон олон талт хүрээнд хамтын ажиллагаа өрнүүлэх болно" гэжээ.

Монгол Улс олон улсын дансны нэгдсэн дугаарлалтад шилжиж, харилцагч банк хоорондын гүйлгээ хийхдээ зөвхөн IBAN дансны дугаар ашиглан гүйлгээ хийдэг боллоо.

Монголбанкны Ерөнхийлөгчийн тушаалаар энэ сараас эхлэн иргэд, аж ахуйн нэгжийн дансны хуучин дугаарлалтыг халж, олон улсын дансны нэгдсэн дугаарлалтад шилжлиж буй юм. IBAN данс нь улсын код, хяналтын орон, банкны болон дансны дугаар гэсэн бүтэцтэй 20 орон бүхий олон улсын стандартаар хүлээн зөвшөөрөгдсөн дансны дугаарлалт юм. Энэ дугаарыг ашиглаж эхэлснээр олон улсын гүйлгээ илүү хурдан, найдвартай, эрсдэлгүй болж, давхардал үүсэхгүй, нэр болон данс зөрүүтэй гүйлгээ тохиолдол гарахгүй зэрэг олон давуу талтай гэж Монголбанкнаас мэдээллээ. Дашрамд дурдахад, IBAN дансийг ашиглахад үндсэн дансны дугаарт өөрчлөлт орохгүй аж.

Монгол Улсын валютын нөөц богино хугацаанд 5 тэрбум ам.долларт хүрчээ.

Энэ тухай Сангийн сайд Б.Жавхлан мэдээлэхдээ, "Экспорт нэмэгдүүлж, тулгамдаж буй асуудлыг шуурхай шийдвэрлэх үүрэг бүхий ажлын хэсэг банкны салбарын төлөөлөлтэй уулзаж, гадаад валютын улсын нөөцийг хамгаалах чиглэлд хамтран ажиллах талаар хэлэлцэж, Санхүүгийн тогтвортой байдлын зөвлөлийн хурлаар холбогдох асуудлыг шийдвэрлэж, бодлогын зөвлөмж гарган ажиллаж байна. Нэгдүгээр улирлын нийт дүнгээр нүүрс 17.4 сая.тонн, төмрийн хүдэр 1.8 сая тонн экспортолсон нь өмнөх оны мөн үеийнхтэй ижил түвшинд байгаа бол зэсийн баяжмалын экспорт 456 мянган тоннд хүрч 24 хувиар өссөн. Энэ сарын нэгний байдлаар гадаад валютын улсын нөөц өмнөх долоо хоногийнхоос 305 сая ам.доллароор нэмэгдлээ.

Энэ нь нөөц эл хэмжээнд хүрсэн гурав дахь тохиолдол болж байна. Цаашид энэхүү үзүүлэлтийг тогтвортой хамгаалж, нөөцийг нэмэгдүүлэх бодлого баримтална. Оны эхний улиралд зэсийн экспортын хэмжээ өнгөрсөн оныхтой харьцуулахад биет хэмжээгээр 40 хувиар өссөн. Үүнийг дагаад татварт төвлөрүүлдэг орлого ч нэмэгдсэн. Өөрөөр хэлбэл нүүрсний алдагдлаа зэсээр нөхөж байна гэсэн үг. Хоёрдугаар улиралд бүтээн байгуулалт эхэлнэ. Энэ үед орлого тодорхой хэмжээнд идэвхжиж, эдийн засагт эерэг нөлөө үзүүлдэг тул Засгийн газраас шууд төлөвлөж, эрэмбэлж болох хөрөнгө оруулалт, урсгал зардлууд дээр онцгой анхаарна" гэв.

Монголбанк энэ оны гуравдугаар сард 281.8 кг үнэт металл худалдан авч, оны эхнээс өссөн дүнгээр 2.2 тонн үнэт металл худалдан аваад байна. Энэ нь өмнөх оны мөн үеийнхтэй харьцуулбал 35.1 хувиар багассан үзүүлэлт болохыг төв банк мэдээллээ.

Дархан-Уул аймаг дахь Монголбанкны хэлтэс оны эхнээс өссөн дүнгээр 55.4 кг, Баянхонгор аймаг дахь хэлтэс 254.1 кг үнэт металл худалдан авчээ. Монголбанкны үнэт металл худалдан авах үнийг дэлхийн зах зээл дээрх үнээр тогтоодог бөгөөд өнгөрсөн сард алт худалдаж авах дундаж үнэ 333,309.34 төгрөг байв.

 

Үндэсний брэнд төгрөгийн картыг БНХАУ-ын Тусгай захиргааны бүс Хонгконгт картын лого (₮) байршсан худалдаа, үйлчилгээний цэгт ашиглах боломжтой боллоо.

Монголбанк, үндэсний брэнд төгрөгийн картын хэрэглээг өргөжүүлж, хилийн чанад, бусад улсын төлбөрийн картын сүлжээнд ашиглах зорилгоор БНХАУ-ын тусгай захиргааны бүс Хонконгийн EFT Solutions компанитай хамтран ажиллах санамж бичгийг  өнгөрсөн онд  байгуулсан. Хамтын ажиллагааны үр дүнд үндэсний брэнд төгрөгийн картыг төлбөр тооцоонд ашиглах боломжтой болсон юм. Одоогоор төгрөгийн картын лого (₮) байршсан худалдаа, үйлчилгээний цэгт нэвтрүүлсэн бөгөөд цаашид түргэн үйлчилгээний дэлгүүр, метро, таксинд ашигладаг болно.

Ташрамд дурдахад, Монголбанк 2012 онд тус картыг нэвтрүүлж, 2024 онд олон улсад нэртэй Apple Pay үйлчилгээнд холбосноор ухаалаг гар утсанд суурилсан төлбөр тооцоо хийх боломж бүрдсэн аж.

Манай улсын Гашуунсухайтын боомтоор өдөрт нүүрс тээврийн 1000 гаруй автомашин хил давж байна.

Тус боомтоор нүүрсний экспортын 55, зэсийн баяжмалын экспортын 60 хувийг гаргадаг юм.

Шивээхүрэнгийн боомтоор Нарийнсухайтын бүлэг ордод үйл ажиллагаа явуулж буй дотоод, гадаадын хөрөнгө оруулалттай найман аж ахуйн нэгж нүүрс экспортолж байна. Өнгөрсөн онд 24 сая тонн нүүрс экспортолжээ. Компаниуд нүүрсний олборлолтын өртгөө багасгах, экспортын хэмжээг нэмэхийг зорьж, 2025 онд 25-26 сая тонн нүүрс экспортлохоор төлөвлөн, шийдэх асуудлаа нэгтгэн Засгийн газрын гишүүдэд уламжилсан юм.

Нүүрсний тээврийг оновчтой зохион байгуулах, хил дээрх нүүрсний овоолгыг яаралтай шийдэх, уул уурхайн бүтээгдэхүүний экспортыг богино хугацаанд эрчимжүүлэх, валютын нөөцийг нэмэхээр Ажлын хэсэг Ханги, Гашуунсухайт, Шивээхүрэнгийн боомтын нөхцөл байдалтай танилцав. Ажлын хэсгийн бүрэлдэхүүнийг Аж үйлдвэр, эрдэс баялгийн сайд Ц.Туваан, Сангийн сайд Б.Жавхлан, Зам, тээврийн сайд Б.Дэлгэрсайхан нар тэргүүлж, холбогдох албаны хүмүүст үүрэг чиглэл өгснөөс гадна аж ахуйн нэгжүүдээс тавьсан зарим саналыг Засгийн газрын хуралдаанд танилцуулж, хэлэлцүүлэхээр болжээ.

Манай улсын экспорт, импортын хамгийн том боомтуудын дунд Ханги боомт байршдаг. Гадаад худалдааны эргэлтэд хүч нэмэх чухал гарц учир хүчин чадлыг нь өргөтгөн, уул уурхайн бүтээгдэхүүний экспортыг нэмэх боломжтой. Мөн хоёр улсын хил төмөр замаар холбогдсоноор Замын-Үүд, Гашуунсухайтын боомтын ачааллыг хуваалцан, хүлээгдэж буй уул уурхайн төслийн үйлдвэрлэл эхлэхэд Ханги боомт экспортын гол гарц болох юм.

Аж ахуйн нэгжүүдийн төлөөлөл өдгөө уурхай гүнзгийрч, тээврийн зай уртсан, хөрс хуулалтын хэмжээ, нүүрс олборлолтын өртөг жил бүр нэмэгдэж байгааг тодотгоод, нүүрсний АМНАТ тооцох жишиг үнийг эргэн харах, аж ахуйн нэгжүүдэд ажиллах хүчний хомсдол бий болсныг хэлж байв.

Аж үйлдвэр, эрдэс баялгийн сайд Ц.Туваан экспортыг нэмэх, аж ахуйн нэгжүүдэд тулгарч буй асуудлыг цаг хугацаа алдалгүй шийдэж, хамтдаа зах зээлийн сорилтыг даван туулна гэлээ. Сайд нар хил, гаалийн дотоод сүлжээний доголдлоос үүдэн сүүлийн өдрүүдэд нүүрсний тээврийн нэвтрэлт Шивээхүрэнгийн боомтод удааширсныг сайжруулах, дахин сүлжээний доголдол үүсгэхгүй байхыг албаныханд даалгав.

Ажлын хэсэг Шивээхүрэн-Сэхэ боомтын нарийн царигийн төмөр замын хил холболтын бүтээн байгуулалт, чингэлэгт терминал, AGV тээвэр, “Тэлмэн Ресурс” компанийн хэрэгжүүлж буй нүүрсний давхаргын метан хийн төслийн талбайгаар орж, төслийн явцтай танилцсан.  Нүүрсний давхаргын метан хий илрүүлэх гурван төсөл Өмнөговь аймагт хэрэгжиж байна. Нүүрсний давхаргын метан хийг ашигласнаар агаарын бохирдлыг багасгах, эрчим хүч, дулааны шинэ эх үүсвэр бий болох боломжтойг Аж үйлдвэр, эрдэс баялгийн яам мэдээлжээ.

Зам, тээврийн салбарын зорчигч, ачаа тээврийн энэ  сарын тоон судалгааг танилцууллаа.

Энэ сарын 23-ны байдлаар 33.7 сая зорчигч тээвэрлэсэн нь өмнөх оны мөн үеийнхтэй харьцуулахад 7.7 хувиар өссөн байна.  Үүнд автотээврээр оны эхнээс 32.9 сая зорчигч тээвэрлэсэн нь өмнөх оны мөн үеийнхтэй харьцуулахад 7.8 хувиар өссөн ба үүнээс нийслэлийн тээврээр 32.5 сая зорчигч зорчсон аж. Харин төмөр замаар 339.6 мянган зорчигч тээвэрлэсэн нь өмнөх оны мөн үеийнхтэй харьцуулахад 13.6 хувиар буурчээ. Тэгвэл агаарын тээврээр 437.2 мянган зорчигч тээвэрлэсэн нь өмнөх оны мөн үеийнхтэй харьцуулахад 15.3 хувиар өсөв.

Харин ачааны тээврийн салбарын нийт ачаа тээвэр 25.0 сая тонн болж, өмнөх оны мөн үеийнхтэй харьцуулахад 3.9 хувиар буурсан байна. Үүнээс автотээврээр 16.0 сая тонн ачаа тээвэрлэсэн бол төмөр замаар 9.0 тонн ачаа тээвэрлэлээ. Энэ нь өнгөрсөн оны мөн үеийнхтэй харьцуулахад 0.1-9.9 хувиар буурсан үзүүлэлт юм. Түүнчлэн агаарын тээврээр 1.8 мянган тонн ачаа тээвэрлэсэн нь өмнөх оны мөн үеийнхтэй харьцуулахад 8.5 хувиар мөн бууржээ.